တရားခ်စ္ခင္
သူေတာ္စင္အေပါင္းတုိ႔ လြန္ေလၿပီးေသာ ႏွစ္ေပါင္း (၂၅၈၅) ခုႏွစ္ရဲ့
တပုိ႔တြဲလျပည့္ေန႔တုန္းက ရဟႏၲာေပါင္း (၁၂၅၀) တုိ႔ ပါဝင္တက္ေရာက္ေတာ္မူၾကတဲ့
သံဃာ့အစည္းအေဝးႀကီးကုိ မဂဓတုိင္း ရာဇၿဂိဳလ္ၿမိဳ႕
ေဝဠဳဝန္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးမွာ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီ တပုိ႔တြဲလျပည့္ေန႔က
ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ဗုဒၶအျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ၿပီးေနာက္ ကုိးလတင္းတင္း
ျပည့္ေျမာက္သည့္ေန႔ ျဖစ္ပါတယ္။
ဘုရားျဖစ္၍ ကုိးလျပည့္ရာ တပုိ႔တြဲလျပည့္ေန႔မွာ ရာဇၿဂိဳဟ္ျပည္မြန္ ေဝဠဳဝန္တြင္ က်င္းပသည့္ ပထမ သံဃသႏၷိပါတဝယ္ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ပါတိေမာက္ဩဝါဒကုိ မိန္႔ႁမြက္ေတာ္မူခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဘုိးေတာ္ အၪၨနမင္း တည္ထားသကၠရာဇ္ႏွစ္ (၆၈) မွာ မင္းသိဒၶတ္ကုိ ဖြားျမင္ေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။
သကၠရာဇ္ (၁၀၃) ခု ကဆုန္လျပည့္ေန႔မွာ မင္းသိဒၶတ္သည္ သမၼာသမၺဳဒၶစင္စစ္ ဘုရားအျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဘုရားျဖစ္ၿပီးေနာက္ (၂) လျပည့္ေျမာက္သည့္ ဝါဆုိလျပည့္ေန႔မွာ ျမတ္ဗုဒၶသည္ တရားဦးဓမၼစက္ကုိ စတင္ ေဟာႁမြက္ေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ဓမၼစက္ကုိ စတင္လွည့္သည့္ ထုိႏွစ္ ဝါတြင္းမွာပင္ ရဟႏၲာေပါင္း (၆၀) တုိ႔ကုိ ရရွိေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ ဘုရားျဖစ္သည့္ ထုိႏွစ္မွာ ရဟႏၲာေပါင္း (၆၀) တုိ႔ႏွင့္ မိဂဒါဝုန္မွာ ဝါဆုိေတာ္မူပါတယ္။ ဝါလကင္းလြတ္ သီတင္းကၽြတ္သည့္အခါ ရဟႏၲာအပါး (၆၀) တုိ႔ကုိ သာသနာျပဳခရီးထြက္ၾကဖုိ႔ တစ္ပါးတစ္ခရီးႂကြ တရားေဟာၾကဖုိ႔ မိန္႔ႁမြက္ေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။
ျမတ္စြာဘုရားသခင္ ကုိယ္ေတာ္ျမတ္သည္ မိမိသပိတ္သကၤန္းကုိ မိမိကိုယ္ေတာ္တုိင္ကုိင္၍ တစ္ပါးတည္းႂကြေတာ္မူခဲ့ရာ တန္ေဆာင္မုန္းလဆန္းတြင္ ကပၸါသိကေတာအုပ္သုိ႔ ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ကပၸါသိကေတာအုပ္ဝယ္ ဘဒၵဝဂၢီ ညီေနာင္သုံးက်ိပ္တုိ႔ႏွင့္ ေတြ႕ဆုံ၍ တရားေဟာျပ ဆုံးမေတာ္မူရာ မင္းသားသုံးက်ိပ္တုိ႔ ရဟန္းျပဳၾကပါတယ္။
ဆက္လက္၍ ခရီးထြက္ခဲ့ရာ ျပာသုိလဆန္းမွာ ဥရုေဝလေတာအုပ္သုိ႔ ျပန္ေရာက္ပါတယ္။ ဥရုေဝလေတာအုပ္ ေနရၪၨရာ ျမစ္ကမ္းနားမွာရွိၾကတဲ့ ကႆပညီေနာင္ သုံးေယာက္ေခါင္းေဆာင္တဲ့ ရေသ့ေပါင္း တစ္ေထာင္တို႔ကုိ 'အာဒိတၱပရိယာယသုတၱန္'ျဖင့္ ဆုံးမေတာ္မူရာ အားလုံး ရဟႏၲာျဖစ္၍ ရဟန္းျပဳၾကပါတယ္။ ထုိကႆပညီေနာင္ သုံးေယာက္ ေခါင္းေဆာင္တဲ့ ရဟႏၲာေပါင္းတစ္ေထာင္ ၿခံရံလွ်က္ ခရီးဆက္ခဲ့ျပန္ရာ ျပာသုိလျပည့္ေန႔မွာ ရာဇၿဂိဳဟ္ၿမိဳ႕ေတာ္သုိ႔ ေရာက္ပါတယ္။
ရာဇၿဂိဳဟ္ၿမိဳ႕အနီး ထန္းေတာဥယ်ာဥ္ဝယ္ မဂဓတုိင္း၏ျပည့္ရွင္ ဘုရင္ဗိမၺိသာရမင္းႏွင့္ ပရိသတ္အေပါင္း တစ္သိန္းတစ္ေသာင္းတုိ႔ကုိ ေသာတာပတၱိမဂ္ဖုိလ္အေရာက္ ခ်ီးေျမာက္ေတာ္မူၿပီး ဗိမၺိသာရမင္းတရား လွဴဒါန္းေသာ ေဝဠဳဝန္ဥယ်ာဥ္ကုိ အလွဴခံေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃ ခုႏွစ္ ျပာသုိလျပည့္ ဘုရားျဖစ္ၿပီးေနာက္ (၈) လအၾကာမွစ၍ ရာဇၿဂိဳဟ္ၿမိဳ႕ ေဝဠဳဝန္ေက်ာင္းတုိက္မွာ ရဟႏၲာေပါင္း (၁၀၀၀) တုိ႔ႏွင့္ အတူတကြ သီတင္းသုံးေနထုိင္ေတာ္မူခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။
ရာဇၿဂိဳဟ္ၿမိဳ႕ေတာ္သည္ ေတာေတာင္ေတြ ထူထပ္လွသည့္ ရေသ့၊ ရဟန္း၊ ပရိဗုိဇ္၊ ေယာဂီတုိ႔ အလြန္ေပ်ာ္ေမြ႕ရာၿမိဳ႕ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗုဒၶေကာလာဟလ ျဖစ္ေပၚခဲ့ရာ ဗုဒၶမပြင့္မီ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ေထာင္ေလာက္ကပင္ လူတုိ႔၏ ကုိးကြယ္ခံ၊ ရဟန္းအမည္ခံ ရေသ့ ေယာဂီေပါင္းမ်ားစြာတုိ႔ ေပၚေပါက္ေနခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။
သာမညဖလသုတ္ေတာ္ဝယ္ ဗိမၺိသာရမင္း၏သားေတာ္ အဇာတသတ္သည္ တိတၳိဆရာႀကီးေပါင္း (၆) ေယာက္တုိ႔ထံ သြားေရာက္ခဲ့ေၾကာင္း၊ ရဟန္းဘဝရရွိသည့္ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားကုိ ေမးျမန္းခဲ့ေၾကာင္း၊ ေမးရာတစ္ျခား ေျဖရာတစ္ျခား ျဖစ္ၾကသည့္အတြက္ေၾကာင့္ သူ႔တုိင္းျပည္တြင္းက သမဏ ျဗဟၼဏေတြကုိ မေက်မနပ္ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း၊ သုိ႔ေသာ္ သူ႔စိတ္ကုိေျဖ၍ ထုိကဲ့သုိ႔ေသာ ရေသ့ ရဟန္းတုိ႔ကုိ ခ်မ္းသာစြာ ေနေစခဲ့ေၾကာင္း၊ ခြင့္လႊတ္သည္းခံခဲ့ေၾကာင္း စသည္ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ တိတၳိဂုိဏ္းဆရာအားလုံးတုိ႔ အမ်ားဆုံး စုေဝးရာေဒသဟာ ၿမိဳ႕ေတာ္ရာဇၿဂိဳဟ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆန္႔က်င္ဘက္ အယူရွိသူတုိ႔ေဒသမွာ ညီညြတ္သည့္အင္အားကုိ ေဖာ္ျပသည့္ ပထမအႀကိမ္ သမဂၢ သံဃသႏၷိပါတကုိ က်င္းပခဲ့သည္မွာ အလြန္ပင္ အားရၾကည္ႏူးဘြယ္ ေကာင္းလွပါတယ္။
ျမတ္ဗုဒၶ၏ အဂၢမဟာသာဝကႀကီးမ်ား ျဖစ္ေတာ္မူၾကသည့္ အရွင္သာရိပုတၱရာ၊ အရွင္ေမာဂၢလာန္၊ အရွင္မဟာကႆပ မေထရ္ျမတ္ႀကီးမ်ားသည္လည္း ရာဇၿဂိဳဟ္အနီး နာလႏၵၿမိဳ႕နယ္သားမ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။
ဝါကၽြတ္ခ်ိန္ မိဂဒါဝုန္မွ သာသနာျပဳခရီး ႂကြခ်ီေတာ္မူခဲ့သည့္ ရဟႏၲာ (၆၀) တုိ႔အနက္ ပၪၥဝဂီၢတြင္ အငယ္ဆုံးျဖစ္သည့္ အရွင္အႆဇိ ရဟႏၲာတစ္ပါးသည္ ရာဇၿဂိဳဟ္ၿမိဳ႕မွာ ေစာစီးစြာ ေရာက္ႏွင့္ေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ တိတၳိဆရာ (၆) ေယာက္တုိ႔တြင္ အမရာဝိေကၡပဝါဒျဖင့္ ထင္ရွားေသာ သၪၥယေဗလ႒ပုတၱအမည္ရွိ တိတၳိဆရာ တစ္ေယာက္လည္း တပည့္ပရိဗုိဇ္ေပါင္း (၂၅၀) တုိ႔ႏွင့္အတူ ရာဇၿဂိဳဟ္မွာ စခန္းခ်ေန-ေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အဂၢမဟာသာဝက အေလာင္းလ်ာမ်ား ျဖစ္ၾကတဲ့ ဥပတိႆႏွင့္ ေကာလိတ (သာရိပုတၱရာႏွင့္ ေမာဂၢလာန္) ႏွစ္ေယာက္တုိ႔သည္ ေတာင္ထိပ္ပြဲ ၾကည့္ရႈေပ်ာ္ရႊင္ရာမွ သံေဝဂဝင္ကာ ေတာထြက္ခဲ့ၾကရာ သိၪၥည္းဆရာႀကီးထံ လမ္းမွားေရာက္ၾကၿပီး တပည့္ခံ၍ ပရိဗုိဇ္လုပ္ေနၾကပါတယ္။ ဥပတိႆပရိဗုိဇ္သည္ ရာဇၿဂိဳဟ္တြင္ ဆြမ္းခံဝင္ရာ သာသနာျပဳဓမၼဒူတ အရွင္အႆဇိကုိ ဆြမ္းခံလမ္းမွာ ေတြ႕ခဲ့ပါတယ္။
ဥပတိႆပရိ္ဗုိဇ္သည္ အႆဇိအရွင္ျမတ္ကုိ ျမင္ကာမွ်မွာပင္ သမဏစင္စစ္ တကယ္ျဖစ္ေၾကာင္း ေကာင္းစြာသိသျဖင့္ တရားေဟာရန္ ေတာင္းပန္ရာ အရွင္အႆဇိက -
ေယဓမၼာ ေဟတုပၸဘဝါ၊
ေတသံ ေဟတုံ တထာဂေတာ အာဟ။
ေတသၪၥ ေယာ နိေရာေဓာ၊
ဧဝံဝါဒီ မဟာသမေဏာ။
ငါ့ရွင္ ….. ခႏၶာငါးပါး ဒုကၡသစၥာတရားတုိ႔သည္ သမုဒယသစၥာ တဏွာေလာဘလွ်င္ အမြန္အစ အေျခခံအေၾကာင္းရင္း ရွိၾကကုန္၏။ ထုိခႏၶာငါးပါး ဒုကၡသစၥာတရားတုိ႔ကုိလည္းေကာင္း၊
ဥပတိႆသည္ မိမိနာယူခဲ့ရေသာ သစၥာေလးပါးတရားကုိ ပရိဗိုဇ္တုိ႔ အာရာမ္သုိ႔ ျပန္ေရာက္ေသာအခါ သူ၏ငယ္သူငယ္ခ်င္း ေကာလိတပရိဗိုဇ္အား ျပန္လည္ေဟာျပရာ ေကာလိတလည္း ေသာတာပန္ ျဖစ္ခဲ့ေလသည္။ ေသာတာပန္ အရိယာျဖစ္ၿပီးေသာ ဥပတိႆႏွင့္ ေကာလိတ (သာရိပုတၱရာႏွင့္ ေမာဂၢလာန္)တုိ႔သည္ သိဥၥည္းဆရာ၏ တပည့္ ပရိဗုိဇ္ေပါင္း (၂၅၀) တုိ႔အား ဆက္လက္ေဟာၾကားၾကျပန္ရာ အားလုံးက ျမတ္ဗုဒၶ၏ 'သစၥဝိဘဇၨဝါဒ'ကုိ ေက်နပ္စြာ လက္ခံၾကေလသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သူတုိ႔အားလုံး ေဝဠဳဝန္မွာရွိေနေသာ ျမတ္ဗုဒၶထံ တပည့္ခံသြားၾကဖုိ႔ သေဘာတူ ဆုံးျဖတ္ခဲ့ၾကေလသည္။
ဒီေနရာမွာ တပည့္အားလုံးက သူတုိ႔၏ ဆရာေဟာင္းႀကီး သဥၥယေဗလ႒ပုတၱကုိလည္း ေခၚသြားလုိၾကသျဖင့္ ျမတ္စြာဘုရားထံ လုိက္ပါဖုိ႔ သြားေျပာၾကပါတယ္။ သုိ႔ေသာ္ သဥၥည္းဆရာက 'ေလာကမွာ ဆရာႀကီးတစ္ဆူလုပ္ၿပီးကာမွ သူတစ္ပါးတပည့္ မခံႏုိင္ေတာ့ဘူး။ အမွန္တရားႀကိဳက္တဲ့ သူေတာ္ေကာင္းေတြ ေဂါတဗုဒၶထံသြားၾကလွ်င္ အမွားႀကိဳက္တဲ့ လူမုိက္ေတြ ငါ့ဆီလာၾကမွာပါ။ ေလာကမွာ သူေတာ္ေကာင္းေတြက နည္းပါတယ္၊ လူမုိက္ေတြက မ်ားပါတယ္။ မင္းတုိ႔ ႏွစ္ရာ့ငါးဆယ္သြားရင္ တျခားလူ ႏွစ္ေထာင့္ငါးရာ ငါ့ဆီလာမွာပါ' ဟု ျငင္းပယ္၍သာ က်န္ေနခဲ့ပါတယ္။
မဟာသကၠရာဇ္ (၁၀၃) ခုႏွစ္ တပို႔တြဲလဆန္း (၁) ရက္ေန႔ ညေနခင္းမွာ ဥပတိႆ ေကာလိတ ဦးေဆာင္ေသာ ပရိဗုိဇ္ေပါင္း (၂၅၀) တုိ႔ ရာဇၿဂိဳဟ္ၿမိဳ႕ ေဝဠဳဝန္မွာ သီတင္းသုံးေနေနေသာ ျမတ္ဗုဒၶထံေတာ္သုိ႔ ေရာက္ရွိ တပည့္ခံၾကပါတယ္။
ျမတ္ဗုဒၶသည္ ထုိပရိဗုိဇ္တုိ႔အား အႏွစ္သုံးပါးတရားကုိ ေဟာၾကားေတာ္မူပါတယ္။ တရားအဆုံးမွာ ပရိဗိုဇ္ (၂၅၀) တို႔ ရဟႏၲာ ျဖစ္ၾကၿပီး ျမတ္ဗုဒၶထံ ရဟန္းဘဝ ေတာင္းခံၾကပါတယ္။ အားလုံးကုိ ျမတ္ဗုဒၶက ဧဟိဘိကၡဳနည္းျဖင့္ ရဟန္းျပဳေပးေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ ဤသုိ႔လွ်င္ သာရိပုတၱရာ ေမာဂၢလာန္ႏွင့္တကြ တပည့္ေပါင္း (၂၅၀) တုိ႔သည္ နိယ်ာနိကသာသနာဝယ္ ရဟန္းဘဝကုိ လွလွႀကီးရခဲ့ၾကၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ သာရိပုတၱရာႏွင့္ ေမာဂၢလာန္တုိ႔မွာ ရဟန္းျဖစ္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ရဟႏၲာကား မျဖစ္ၾကေသးပါ။ အဂၢသာဝကရာထူးႏွင့္ ပါရမီက ႀကီးက်ယ္လွေသာေၾကာင့္ အရွင္ေမာဂၢလာန္က (၇) ရက္၊ အရွင္သာရိပုတၱရာက (၁၅) ရက္ ဆက္လက္၍ အားထုတ္ေတာ္မူခဲ့ၾကရပါတယ္။
အရွင္ေမာဂၢလာန္သည္ ကလဝါလပုတၱ ရြာအနီး ေတာအုပ္တစ္ခုဝယ္ ျမတ္စြာဘုရားေဟာေသာ 'ပစလာယမာနသုတၱန္' ကုိ နာၾကားရင္း တပုိ႔တြဲလဆန္း (၇) ရက္ေန႔မွာ ရဟႏၲာျဖစ္ေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ အရွင္သာရိပုတၱရာသည္ ဂိဇၩကုဋ္ေတာင္ေျခ သူကရခတလိုဏ္ဂူ၌ ျမတ္စြာဘုရားေဟာေသာ 'ေဝဒနာပရိဂၢဟ ဒီဃနခသုတၱန္' ကုိ နာၾကားကာ တပုိ႔တြဲလျပည့္ေန႔၌ ရဟႏၲာ ျဖစ္ေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။
ဤသုိ႔လွ်င္ ဘုရားျဖစ္ၿပီးေနာက္ ကုိးလအၾကာ အဂၤါေလးပါးႏွင့္ ျပည့္စုံေသာ သံဃသႏၷိပါတ အစည္းအေဝးႀကီး မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃ ခုႏွစ္ တပုိ႔တြဲလျပည့္ေန႔၌ -
၁။ ဆီးႏွင္း ျမဴတိမ္ အသူရိန္ မီးခုိး အညစ္အေၾကးငါးမ်ိဳးကင္းစင္ သန္႔ရွင္းၾကည္လင္သည့္ လျပည့္ညျဖစ္ျခင္း၊
၂။ ကိေလသာ အညစ္အေၾကး လုံးဝကင္းစင္ ရဟႏၲာႀကီးေပါင္း (၁၂၅၀) တုိ႔ အလုိအေလ်ာက္ ေဝဠဳဝန္မွာ စည္းေဝးမိျခင္း၊
၃။ ကႆပညီေနာင္ (၃) ေယာက္၏ တပည့္ေပါင္း (၁၀၀၀) ႏွင့္ အဂၢသာဝကႀကီး (၂) ပါး၏ တပည့္ေပါင္း (၂၅၀) တုိ႔သည္ အားလုံး ဧဟိဘိကၡဳခ်ည္း ျဖစ္ေတာ္မူၾကျခင္း၊
၄။ ထုိရဟန္းအားလုံး၏ အဘိညာဏ္ (၆) ပါး ရေတာ္မူၾကသည့္ ဆဠာဘိည ရဟႏၲာႀကီးမ်ားခ်ည္း ျဖစ္ေတာ္မူၾကျခင္း၊
ဤ အဂၤါေလးပါးႏွင့္ ျပည့္စုံေသာ ရဟႏၲာ ၁၂၅၀ တုိ႔ တက္ေရာက္ေတာ္မူၾကသည့္ ပထမသံဃသႏၷိပါတ ပထမဦးဆုံးေသာ သံဃာ့ အစည္းအေဝးႀကီးကုိ ေတာင္ငါးလုံးကာခုိ ၿမိဳ႕ေတာ္ ရာဇၿဂိဳဟ္ရဲ့ ေဝဠဳဝန္ေက်ာင္းတုိက္ႀကီးမွာ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။
ဤသံဃာ့အစည္းအေဝးႀကီးမွာ ျမတ္စြာဘုရားက အရွင္သာရိပုတၱရာမေထရ္ျမတ္အား 'ပထမအဂၢသာဝက' ရာထူးကုိ အပ္ႏွင္း ခ်ီးျမွင့္ေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ အရွင္ေမာဂၢလာန္ မေထရ္ျမတ္ကုိေတာ့ 'ဒုတိယအဂၢသာဝက' ရာထူး ေပးအပ္ခ်ီးျမွင့္ေတာ္မူခဲ့ ပါတယ္။
အဂၢသာဝကႀကီး (၂) ပါး ေရြးခ်ယ္၍ ရာထူးခန္႔အပ္ၿပီး ထုိသံဃာ့အစည္းအေဝးႀကီးမွာပင္ ဘုရားအဆူဆူတို႔ ခ်ီးေျမွာက္ေတာ္မူၿမဲျဖစ္သည့္ ဩဝါဒပါတိေမာက္ေဒသနာေတာ္ကုိ ခ်ီးေျမွာက္ေပးသနား ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ပါသည္။
ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ ဘုရားျဖစ္ၿပီးေနာက္(၉)လတင္းတင္း
ေဝဠဳဝန္ဟူေသာ မင္းဥယ်ာဥ္သည္လည္း သာသနာ့ဥယ်ာဥ္ ျဖစ္ခဲ့ေလၿပီ။ မင္းႀကီးသည္ သူ၏ ဥယ်ာဥ္ေက်ာင္းဝယ္ ပထမသံဃာ့ အစည္းအေဝးႀကီး က်င္းပေနသည္ကုိ ၾကည္ႏူးဝမ္းသာ ျဖစ္ေနပါသည္။ ကိေလသာကင္း သန္႔ရွင္းေသာ သံဃာ့အစည္းအေဝးႀကီးျဖင့္ ေဝဠဳဝန္သည္ က်က္သေရရွိလွပါသည္။ သာသနာဝင္မွာ မွတ္တုိင္ႀကီးတစ္ခု စုိက္ထူခဲ့ပါၿပီ။
အဂၢသာဝက ေရြးခ်ယ္ပြဲႀကီးကလည္း ေဝဠဳဝန္ကုိ ဂုဏ္က်က္သေရတက္ေစခဲ့ပါတယ္။ ဝါးေတာႀကီး၏ စိမ္းစိမ္းစုိစုိ ညို႔ညုိ႔ေမွာင္ေမွာင္ အေရာင္မ်ား၏ အတြင္းမွာ ရဟႏၲာအရွင္သူျမတ္ (၁၂၅၀) တုိ႔၏ သကၤန္းေတာ္တုိ႔မွ ထြက္လာေသာ ဝါဝင္းေသာ ေရႊေရာင္ျခည္တုိ႔က လႊမ္းမုိးလွ်က္ ရွိပါသည္။ ေတာင္တန္းႀကီးမ်ားႏွင့္ သစ္ေတာႀကီးမ်ား၏ ခုိေတာင္လိုလုိ ညိုေမွာင္ေနသည့္ သဘာဝေပၚဝယ္ ျမဴလည္းမဆိုင္း၊ မီးခိုးလည္းမဝုိင္း၊ ဆီးႏွင္းလည္းမသုိင္းသည့္အတြက္ အသူရိန္ႏွင့္ တိမ္ကင္းစင္သည့္ ပုဏၰမီလစန္းက ဆြတ္ျဖန္းလုိက္ေသာ ေရာင္ျခည္တုိ႔သည္ ေငြရည္ေဘာ္ရည္မ်ား သြန္းဖ်န္းထားသကဲ့သုိ႔ ေဖြးေဖြးျဖဴလွ်က္ ရွိပါေတာ့သည္။
ဟိမဝႏၲာမွ ေျပးလာေသာ ေအးတျမျမရွိသည့္ ေဆာင္းေႏွာင္း၏ ေျမာက္ေလေျပသည္ ေဝဠဳဝန္သံဃာ့အစည္းအေဝးႀကီးကုိ ဦးခုိက္ကာ ရာဇၿဂိဳဟ္ေတာင္တန္းႀကီးမ်ားဆီသု
၁၂၅၀ ေသာ ရဟႏၲာအရွင္ျမတ္ႀကီးမ်ားသည္ ျမတ္ဗုဒၶဆီသုိ႔ ဦးညႊတ္၍ နားစုိက္ေတာ္မူေနၾကပါသည္။ ျမတ္ဗုဒၶ၏ ကုိယ္ေတာ္မွ ၆ သြယ္ေသာ ေရာင္ျခည္ေတာ္တုိ႔သည္ ေတာ၊ ေတာင္၊ ေရ၊ ေျမ၊ ေန၊ လ၊ နကၡတ္တာရာတုိ႔ကုိ လႊမ္းမုိး၍ လူးလြန္႔၊ ျမဴးကြန္႔တက္လာၾကပါသည္။ (၆) မ်ိဳးေသာ ေရာင္ျခည္ေတာ္မ်ားသည္ စၾကာဝဠာအႏွံ႔ ျပန္႔ပြား ေျပးသြားေလဘိသကဲ့သုိ႔ ျမတ္ဗုဒၶေဟာႁမြက္သည့္ ဩဝါဒပါတိေမာက္ေဒသနာသည္ အဂၤါရွစ္ပါးႏွင့္ျပည့္စုံေသာ အသံေတာ္ျဖင့္ အကနိ႒ျဗဟၼာ့ျပည္သုိ႔တုိင္ေအာင္ လွ်ံ၍ ညံ၍ တက္ခဲ့ပါၿပီ။
ဩဝါဒပါတိေမာကၡေဒသနာ
သုံးဂါထာ
၁။ ခႏၲီ ပရမံ တေပါ တိတိကၡာ၊
နိဗၺာနံ ပရမံ ဝဒႏိၲ ဗုဒၶါ။
န ဟိ ပဗၺဇိေတာ ပရူပဃာတီ၊
န ဟိ သမေဏာ ေဟာတိ ပရံ ဝိေဟဌယေႏၲာ။
တိတိကၡာ-တိတိကၡာဟုဆုိအပ္ေသာ၊ ခႏၲီ-သူတစ္ပါးတုိ႔ ျပစ္မွားေစာ္ကား စြပ္စြဲျခင္းႏွင့္ အခ်မ္းအပူစသည္ကုိ မ်က္ႏွာမႏြမ္း မညႈိးပန္းေအာင္ ခံႏုိင္စြမ္းရွိျခင္းသည္၊ ပရမံ-မြန္ျမတ္စြာေသာ၊ တေပါ-သူေတာ္ေကာင္းတုိ႔အက်င့္ေပတ
နိဗၺာနံ-တဏွာမွလြတ္ေျမာက္ရာ နိဗၺာန္တရားကုိ၊ ပရမံ-အျမတ္ဆုံးဟူ၍၊ ဗုဒါၶ-ဘုရားအဆူဆူတုိ႔သည္၊ ဝဒႏိၲ-ေဟာေတာ္မူကုန္၏။
ပရူပဃာတီ-တစ္ပါးေသာ သတၱဝါကုိ သတ္ျဖတ္ေလ့ရွိသူသည္၊ ပဗၺဇိေတာ-ရဟန္းသူျမတ္သည္၊ န ေဟာတိ-မျဖစ္ႏုိင္ေပ။
ပရံ-သူတစ္ပါးကုိ၊ ဝိေဟဌယေႏၲာ-ညွဥ္းဆဲ ႏွိပ္စက္ေသာသူသည္၊ သမေဏာ-ကိေလသာခပ္သိမ္းကုိ ၿငိမ္းေအးေစတတ္ ရဟန္းျမတ္သည္၊ န ေဟာတိ-မျဖစ္ႏုိင္ပါေပ။
၂။ သဗၺပါပႆ အကရဏံ၊
ကုသလႆ ဥပသမၸဒါ။
သစိတၱပရိေယာဒပနံ၊
ဧတံ ဗုဒၶါန သာသနံ။
သဗၺပါပႆ-အျပစ္ရွိျငား ခပ္သိမ္းေသာ မေကာင္းမႈမ်ားကုိ၊ အကရဏံ-မျပဳ မလုပ္ရျခင္းလည္းေကာင္း၊ ကုသလႆ-အျပစ္ကင္းျငား ေကာင္းမႈမ်ားကုိ၊ ဥပသမၸဒါ-ျပည့္စုံေအာင္ စုေဆာင္းရျခင္းလည္းေကာင္း၊ သစိတၱပရိေယာဒပနံ-မိမိစိတ္ကုိ အညစ္အေၾကးသုတ္သင္ သန္႔ရွင္းေအာင္ ျပဳျပင္ရျခင္းလည္းေကာင္း၊ ဧတံ-မေကာင္းမႈကင္း ေကာင္းမႈသြင္း၍ စိတ္ရင္းစင္ရုိး ဤသုံးမ်ိဳးသည္၊ ဗုဒါၶနံ-အဆူဆူေသာ ဘုရားရွင္တုိ႔၏၊ သာသနံ-အဆုံးအမ ဩဝါဒေပတည္း။
၃။ အႏူပဝါေဒါ အႏူပဃာေတာ၊
ပါတိေမာေကၡ စ သံဝေရာ၊
မတၱညုတာ စ ဘတၱသၼိ ံ၊
ပႏၴၪၥသယနာသနံ၊
အဓိစိေတၱ စ အာေယာေဂါ၊ ဧတံ ဗုဒၶါနသာသနံ။
အႏူပဝါေဒါ-သူတစ္ပါးတုိ႔ကုိ မစြပ္စြဲရျခင္းလည္းေကာင္း၊ အႏူပဃာေတာ-သူတစ္ပါးတုိ႔ကုိ မညွဥ္းဆဲ မႏွိပ္စက္ရျခင္းလည္းေကာင္း၊ ပါတိေမာေကၡ-ပါတိေမာကၡသံဝရသီလႏွင
ပႏၴၪၥသယနာသနံ-လူႏွင့္ေဝးကြာ အစြန္အဖ်ားက်ရာ ဆိတ္ၿငိမ္ရာေက်ာင္း၌ ကိန္းေအာင္းေမြ႕ေလ်ာ္ရျခင္းလည္း
အဓိစိေတၱ-သာမန္စိတ္ထက္ လြန္ကဲေသာ သမာဓိစိတ္၌၊ အာေယာေဂါ-အၿမဲႀကိဳးကုတ္ အားထုတ္ရျခင္းလည္းေကာင္း၊ ဧတံ-ဤအက်င့္တရား ေျခာက္ပါးသည္၊ ဗုဒၶါနံ-ဆူဆူထြဋ္ထား ျမတ္စြာဘုရားတုိ႔၏၊ သာသနံ-လုိရင္းႏႈံးျပ ထုံးအရျဖင့္ သုံးၾကပေစ ဆုံးမေတာ္မူခ်က္ပါေပသတည္း။ ဤ ဩဝါဒပါတိေမာက္သုံးဂါထာကုိ သက္ေတာ္ရွည္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ကုိယ္ေတာ္ျမတ္တ
ကႆပျမတ္စြာဘုရားသည္ (၆) လတစ္ႀကိမ္ ျပသဆုံးမေတာ္မူသည္။ ေဂါတမ ျမတ္စြာဘုရားကဲ့သုိ႔ေသာ သက္ေတာ္တုိသည့္ ျမတ္စြာဘုရားတုိ႔သည္ (၁၅) ရက္တစ္ႀကိမ္ လျပည့္ လကြယ္ေန႔တုိင္း ပထမေဗာဓိဟူသည့္ ဝါေတာ္ (၂၀) အတြင္းမွာ ဤဩဝါဒပါတိေမာက္ျဖင့္ သံဃာေတာ္မ်ားအား ဆုံးမေတာ္မူပါသည္။ ငါတုိ႔၏ဆရာ ေဂါတမျမတ္စြာဘုရားရွင္ကုိယ္ေတာ္
သည္ ဝါေတာ္ (၂၀) ဆုိသည့္ ပထမေဗာဓိအတြင္း၌သာ ဩဝါဒပါတိေမာက္ျဖင့္ ရဟန္းတုိ႔အား ဆုံးမဩဝါဒေပးေတာ္မူသည္။
ဝါေတာ္ (၂၀) ေနာက္ပုိင္း ဒုတိယေဗာဓိသုိ႔ ေရာက္ေသာအခါ မိမိသည္ မည္သည့္ ပါတိေမာက္ကုိမွ်မျပေတာ့ဘဲ တပည့္ရဟန္းတုိ႔ကုိသာ အာဏာပါတိေမာက္ကုိသာ လခြဲတစ္ႀကိမ္ ျပသေစခဲ့ပါသည္။ ဤသည္ကား တပုိ႔တြဲလျပည့္ေန႔၏ ထူးျခားေသာ ဝိေသသလကၡဏာႏွစ္ရပ္ႏွင့္ စပ္၍ မွတ္သားဖြယ္ေကာင္းလွေသာ-
၁။ ပထမသံဃသႏၷိပါတ အစည္းအေဝးႀကီး၊
၂။ ဘုရားအဆူဆူ လက္မလႊတ္သည့္ ဩဝါဒပါတိေမာက္ေဒသနာေတာ္ဟူသည့္ သာသနဝံသစာတမ္းပင္ ျဖစ္ပါသတည္း။
သီတဂူ စန္းလပမာ ခ်မ္းျမသာယာ ရွိၾကပါေစ။
အဓိပတိဆရာေတာ္
သီတဂူကမ႓ာ့ဗုဒၶတကၠသုိလ္
ဘုရားျဖစ္၍ ကုိးလျပည့္ရာ တပုိ႔တြဲလျပည့္ေန႔မွာ ရာဇၿဂိဳဟ္ျပည္မြန္ ေဝဠဳဝန္တြင္ က်င္းပသည့္ ပထမ သံဃသႏၷိပါတဝယ္ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ပါတိေမာက္ဩဝါဒကုိ မိန္႔ႁမြက္ေတာ္မူခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဘုိးေတာ္ အၪၨနမင္း တည္ထားသကၠရာဇ္ႏွစ္ (၆၈) မွာ မင္းသိဒၶတ္ကုိ ဖြားျမင္ေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။
သကၠရာဇ္ (၁၀၃) ခု ကဆုန္လျပည့္ေန႔မွာ မင္းသိဒၶတ္သည္ သမၼာသမၺဳဒၶစင္စစ္ ဘုရားအျဖစ္သုိ႔ ေရာက္ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဘုရားျဖစ္ၿပီးေနာက္ (၂) လျပည့္ေျမာက္သည့္ ဝါဆုိလျပည့္ေန႔မွာ ျမတ္ဗုဒၶသည္ တရားဦးဓမၼစက္ကုိ စတင္ ေဟာႁမြက္ေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ဓမၼစက္ကုိ စတင္လွည့္သည့္ ထုိႏွစ္ ဝါတြင္းမွာပင္ ရဟႏၲာေပါင္း (၆၀) တုိ႔ကုိ ရရွိေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ ဘုရားျဖစ္သည့္ ထုိႏွစ္မွာ ရဟႏၲာေပါင္း (၆၀) တုိ႔ႏွင့္ မိဂဒါဝုန္မွာ ဝါဆုိေတာ္မူပါတယ္။ ဝါလကင္းလြတ္ သီတင္းကၽြတ္သည့္အခါ ရဟႏၲာအပါး (၆၀) တုိ႔ကုိ သာသနာျပဳခရီးထြက္ၾကဖုိ႔ တစ္ပါးတစ္ခရီးႂကြ တရားေဟာၾကဖုိ႔ မိန္႔ႁမြက္ေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။
ျမတ္စြာဘုရားသခင္ ကုိယ္ေတာ္ျမတ္သည္ မိမိသပိတ္သကၤန္းကုိ မိမိကိုယ္ေတာ္တုိင္ကုိင္၍ တစ္ပါးတည္းႂကြေတာ္မူခဲ့ရာ တန္ေဆာင္မုန္းလဆန္းတြင္ ကပၸါသိကေတာအုပ္သုိ႔ ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ကပၸါသိကေတာအုပ္ဝယ္ ဘဒၵဝဂၢီ ညီေနာင္သုံးက်ိပ္တုိ႔ႏွင့္ ေတြ႕ဆုံ၍ တရားေဟာျပ ဆုံးမေတာ္မူရာ မင္းသားသုံးက်ိပ္တုိ႔ ရဟန္းျပဳၾကပါတယ္။
ဆက္လက္၍ ခရီးထြက္ခဲ့ရာ ျပာသုိလဆန္းမွာ ဥရုေဝလေတာအုပ္သုိ႔ ျပန္ေရာက္ပါတယ္။ ဥရုေဝလေတာအုပ္ ေနရၪၨရာ ျမစ္ကမ္းနားမွာရွိၾကတဲ့ ကႆပညီေနာင္ သုံးေယာက္ေခါင္းေဆာင္တဲ့ ရေသ့ေပါင္း တစ္ေထာင္တို႔ကုိ 'အာဒိတၱပရိယာယသုတၱန္'ျဖင့္ ဆုံးမေတာ္မူရာ အားလုံး ရဟႏၲာျဖစ္၍ ရဟန္းျပဳၾကပါတယ္။ ထုိကႆပညီေနာင္ သုံးေယာက္ ေခါင္းေဆာင္တဲ့ ရဟႏၲာေပါင္းတစ္ေထာင္ ၿခံရံလွ်က္ ခရီးဆက္ခဲ့ျပန္ရာ ျပာသုိလျပည့္ေန႔မွာ ရာဇၿဂိဳဟ္ၿမိဳ႕ေတာ္သုိ႔ ေရာက္ပါတယ္။
ရာဇၿဂိဳဟ္ၿမိဳ႕အနီး ထန္းေတာဥယ်ာဥ္ဝယ္ မဂဓတုိင္း၏ျပည့္ရွင္ ဘုရင္ဗိမၺိသာရမင္းႏွင့္ ပရိသတ္အေပါင္း တစ္သိန္းတစ္ေသာင္းတုိ႔ကုိ ေသာတာပတၱိမဂ္ဖုိလ္အေရာက္ ခ်ီးေျမာက္ေတာ္မူၿပီး ဗိမၺိသာရမင္းတရား လွဴဒါန္းေသာ ေဝဠဳဝန္ဥယ်ာဥ္ကုိ အလွဴခံေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃ ခုႏွစ္ ျပာသုိလျပည့္ ဘုရားျဖစ္ၿပီးေနာက္ (၈) လအၾကာမွစ၍ ရာဇၿဂိဳဟ္ၿမိဳ႕ ေဝဠဳဝန္ေက်ာင္းတုိက္မွာ ရဟႏၲာေပါင္း (၁၀၀၀) တုိ႔ႏွင့္ အတူတကြ သီတင္းသုံးေနထုိင္ေတာ္မူခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။
ရာဇၿဂိဳဟ္ၿမိဳ႕ေတာ္သည္ ေတာေတာင္ေတြ ထူထပ္လွသည့္ ရေသ့၊ ရဟန္း၊ ပရိဗုိဇ္၊ ေယာဂီတုိ႔ အလြန္ေပ်ာ္ေမြ႕ရာၿမိဳ႕ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗုဒၶေကာလာဟလ ျဖစ္ေပၚခဲ့ရာ ဗုဒၶမပြင့္မီ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ေထာင္ေလာက္ကပင္ လူတုိ႔၏ ကုိးကြယ္ခံ၊ ရဟန္းအမည္ခံ ရေသ့ ေယာဂီေပါင္းမ်ားစြာတုိ႔ ေပၚေပါက္ေနခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။
သာမညဖလသုတ္ေတာ္ဝယ္ ဗိမၺိသာရမင္း၏သားေတာ္ အဇာတသတ္သည္ တိတၳိဆရာႀကီးေပါင္း (၆) ေယာက္တုိ႔ထံ သြားေရာက္ခဲ့ေၾကာင္း၊ ရဟန္းဘဝရရွိသည့္ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားကုိ ေမးျမန္းခဲ့ေၾကာင္း၊ ေမးရာတစ္ျခား ေျဖရာတစ္ျခား ျဖစ္ၾကသည့္အတြက္ေၾကာင့္ သူ႔တုိင္းျပည္တြင္းက သမဏ ျဗဟၼဏေတြကုိ မေက်မနပ္ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း၊ သုိ႔ေသာ္ သူ႔စိတ္ကုိေျဖ၍ ထုိကဲ့သုိ႔ေသာ ရေသ့ ရဟန္းတုိ႔ကုိ ခ်မ္းသာစြာ ေနေစခဲ့ေၾကာင္း၊ ခြင့္လႊတ္သည္းခံခဲ့ေၾကာင္း စသည္ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ တိတၳိဂုိဏ္းဆရာအားလုံးတုိ႔ အမ်ားဆုံး စုေဝးရာေဒသဟာ ၿမိဳ႕ေတာ္ရာဇၿဂိဳဟ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆန္႔က်င္ဘက္ အယူရွိသူတုိ႔ေဒသမွာ ညီညြတ္သည့္အင္အားကုိ ေဖာ္ျပသည့္ ပထမအႀကိမ္ သမဂၢ သံဃသႏၷိပါတကုိ က်င္းပခဲ့သည္မွာ အလြန္ပင္ အားရၾကည္ႏူးဘြယ္ ေကာင္းလွပါတယ္။
ျမတ္ဗုဒၶ၏ အဂၢမဟာသာဝကႀကီးမ်ား ျဖစ္ေတာ္မူၾကသည့္ အရွင္သာရိပုတၱရာ၊ အရွင္ေမာဂၢလာန္၊ အရွင္မဟာကႆပ မေထရ္ျမတ္ႀကီးမ်ားသည္လည္း ရာဇၿဂိဳဟ္အနီး နာလႏၵၿမိဳ႕နယ္သားမ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။
ဝါကၽြတ္ခ်ိန္ မိဂဒါဝုန္မွ သာသနာျပဳခရီး ႂကြခ်ီေတာ္မူခဲ့သည့္ ရဟႏၲာ (၆၀) တုိ႔အနက္ ပၪၥဝဂီၢတြင္ အငယ္ဆုံးျဖစ္သည့္ အရွင္အႆဇိ ရဟႏၲာတစ္ပါးသည္ ရာဇၿဂိဳဟ္ၿမိဳ႕မွာ ေစာစီးစြာ ေရာက္ႏွင့္ေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ တိတၳိဆရာ (၆) ေယာက္တုိ႔တြင္ အမရာဝိေကၡပဝါဒျဖင့္ ထင္ရွားေသာ သၪၥယေဗလ႒ပုတၱအမည္ရွိ တိတၳိဆရာ တစ္ေယာက္လည္း တပည့္ပရိဗုိဇ္ေပါင္း (၂၅၀) တုိ႔ႏွင့္အတူ ရာဇၿဂိဳဟ္မွာ စခန္းခ်ေန-ေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။
အဂၢမဟာသာဝက အေလာင္းလ်ာမ်ား ျဖစ္ၾကတဲ့ ဥပတိႆႏွင့္ ေကာလိတ (သာရိပုတၱရာႏွင့္ ေမာဂၢလာန္) ႏွစ္ေယာက္တုိ႔သည္ ေတာင္ထိပ္ပြဲ ၾကည့္ရႈေပ်ာ္ရႊင္ရာမွ သံေဝဂဝင္ကာ ေတာထြက္ခဲ့ၾကရာ သိၪၥည္းဆရာႀကီးထံ လမ္းမွားေရာက္ၾကၿပီး တပည့္ခံ၍ ပရိဗုိဇ္လုပ္ေနၾကပါတယ္။ ဥပတိႆပရိဗုိဇ္သည္ ရာဇၿဂိဳဟ္တြင္ ဆြမ္းခံဝင္ရာ သာသနာျပဳဓမၼဒူတ အရွင္အႆဇိကုိ ဆြမ္းခံလမ္းမွာ ေတြ႕ခဲ့ပါတယ္။
ဥပတိႆပရိ္ဗုိဇ္သည္ အႆဇိအရွင္ျမတ္ကုိ ျမင္ကာမွ်မွာပင္ သမဏစင္စစ္ တကယ္ျဖစ္ေၾကာင္း ေကာင္းစြာသိသျဖင့္ တရားေဟာရန္ ေတာင္းပန္ရာ အရွင္အႆဇိက -
ေယဓမၼာ ေဟတုပၸဘဝါ၊
ေတသံ ေဟတုံ တထာဂေတာ အာဟ။
ေတသၪၥ ေယာ နိေရာေဓာ၊
ဧဝံဝါဒီ မဟာသမေဏာ။
ငါ့ရွင္ ….. ခႏၶာငါးပါး ဒုကၡသစၥာတရားတုိ႔သည္ သမုဒယသစၥာ တဏွာေလာဘလွ်င္ အမြန္အစ အေျခခံအေၾကာင္းရင္း ရွိၾကကုန္၏။ ထုိခႏၶာငါးပါး ဒုကၡသစၥာတရားတုိ႔ကုိလည္းေကာင္း၊
ဥပတိႆသည္ မိမိနာယူခဲ့ရေသာ သစၥာေလးပါးတရားကုိ ပရိဗိုဇ္တုိ႔ အာရာမ္သုိ႔ ျပန္ေရာက္ေသာအခါ သူ၏ငယ္သူငယ္ခ်င္း ေကာလိတပရိဗိုဇ္အား ျပန္လည္ေဟာျပရာ ေကာလိတလည္း ေသာတာပန္ ျဖစ္ခဲ့ေလသည္။ ေသာတာပန္ အရိယာျဖစ္ၿပီးေသာ ဥပတိႆႏွင့္ ေကာလိတ (သာရိပုတၱရာႏွင့္ ေမာဂၢလာန္)တုိ႔သည္ သိဥၥည္းဆရာ၏ တပည့္ ပရိဗုိဇ္ေပါင္း (၂၅၀) တုိ႔အား ဆက္လက္ေဟာၾကားၾကျပန္ရာ အားလုံးက ျမတ္ဗုဒၶ၏ 'သစၥဝိဘဇၨဝါဒ'ကုိ ေက်နပ္စြာ လက္ခံၾကေလသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သူတုိ႔အားလုံး ေဝဠဳဝန္မွာရွိေနေသာ ျမတ္ဗုဒၶထံ တပည့္ခံသြားၾကဖုိ႔ သေဘာတူ ဆုံးျဖတ္ခဲ့ၾကေလသည္။
ဒီေနရာမွာ တပည့္အားလုံးက သူတုိ႔၏ ဆရာေဟာင္းႀကီး သဥၥယေဗလ႒ပုတၱကုိလည္း ေခၚသြားလုိၾကသျဖင့္ ျမတ္စြာဘုရားထံ လုိက္ပါဖုိ႔ သြားေျပာၾကပါတယ္။ သုိ႔ေသာ္ သဥၥည္းဆရာက 'ေလာကမွာ ဆရာႀကီးတစ္ဆူလုပ္ၿပီးကာမွ သူတစ္ပါးတပည့္ မခံႏုိင္ေတာ့ဘူး။ အမွန္တရားႀကိဳက္တဲ့ သူေတာ္ေကာင္းေတြ ေဂါတဗုဒၶထံသြားၾကလွ်င္ အမွားႀကိဳက္တဲ့ လူမုိက္ေတြ ငါ့ဆီလာၾကမွာပါ။ ေလာကမွာ သူေတာ္ေကာင္းေတြက နည္းပါတယ္၊ လူမုိက္ေတြက မ်ားပါတယ္။ မင္းတုိ႔ ႏွစ္ရာ့ငါးဆယ္သြားရင္ တျခားလူ ႏွစ္ေထာင့္ငါးရာ ငါ့ဆီလာမွာပါ' ဟု ျငင္းပယ္၍သာ က်န္ေနခဲ့ပါတယ္။
မဟာသကၠရာဇ္ (၁၀၃) ခုႏွစ္ တပို႔တြဲလဆန္း (၁) ရက္ေန႔ ညေနခင္းမွာ ဥပတိႆ ေကာလိတ ဦးေဆာင္ေသာ ပရိဗုိဇ္ေပါင္း (၂၅၀) တုိ႔ ရာဇၿဂိဳဟ္ၿမိဳ႕ ေဝဠဳဝန္မွာ သီတင္းသုံးေနေနေသာ ျမတ္ဗုဒၶထံေတာ္သုိ႔ ေရာက္ရွိ တပည့္ခံၾကပါတယ္။
ျမတ္ဗုဒၶသည္ ထုိပရိဗုိဇ္တုိ႔အား အႏွစ္သုံးပါးတရားကုိ ေဟာၾကားေတာ္မူပါတယ္။ တရားအဆုံးမွာ ပရိဗိုဇ္ (၂၅၀) တို႔ ရဟႏၲာ ျဖစ္ၾကၿပီး ျမတ္ဗုဒၶထံ ရဟန္းဘဝ ေတာင္းခံၾကပါတယ္။ အားလုံးကုိ ျမတ္ဗုဒၶက ဧဟိဘိကၡဳနည္းျဖင့္ ရဟန္းျပဳေပးေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ ဤသုိ႔လွ်င္ သာရိပုတၱရာ ေမာဂၢလာန္ႏွင့္တကြ တပည့္ေပါင္း (၂၅၀) တုိ႔သည္ နိယ်ာနိကသာသနာဝယ္ ရဟန္းဘဝကုိ လွလွႀကီးရခဲ့ၾကၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ သာရိပုတၱရာႏွင့္ ေမာဂၢလာန္တုိ႔မွာ ရဟန္းျဖစ္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ရဟႏၲာကား မျဖစ္ၾကေသးပါ။ အဂၢသာဝကရာထူးႏွင့္ ပါရမီက ႀကီးက်ယ္လွေသာေၾကာင့္ အရွင္ေမာဂၢလာန္က (၇) ရက္၊ အရွင္သာရိပုတၱရာက (၁၅) ရက္ ဆက္လက္၍ အားထုတ္ေတာ္မူခဲ့ၾကရပါတယ္။
အရွင္ေမာဂၢလာန္သည္ ကလဝါလပုတၱ ရြာအနီး ေတာအုပ္တစ္ခုဝယ္ ျမတ္စြာဘုရားေဟာေသာ 'ပစလာယမာနသုတၱန္' ကုိ နာၾကားရင္း တပုိ႔တြဲလဆန္း (၇) ရက္ေန႔မွာ ရဟႏၲာျဖစ္ေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ အရွင္သာရိပုတၱရာသည္ ဂိဇၩကုဋ္ေတာင္ေျခ သူကရခတလိုဏ္ဂူ၌ ျမတ္စြာဘုရားေဟာေသာ 'ေဝဒနာပရိဂၢဟ ဒီဃနခသုတၱန္' ကုိ နာၾကားကာ တပုိ႔တြဲလျပည့္ေန႔၌ ရဟႏၲာ ျဖစ္ေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။
ဤသုိ႔လွ်င္ ဘုရားျဖစ္ၿပီးေနာက္ ကုိးလအၾကာ အဂၤါေလးပါးႏွင့္ ျပည့္စုံေသာ သံဃသႏၷိပါတ အစည္းအေဝးႀကီး မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃ ခုႏွစ္ တပုိ႔တြဲလျပည့္ေန႔၌ -
၁။ ဆီးႏွင္း ျမဴတိမ္ အသူရိန္ မီးခုိး အညစ္အေၾကးငါးမ်ိဳးကင္းစင္ သန္႔ရွင္းၾကည္လင္သည့္ လျပည့္ညျဖစ္ျခင္း၊
၂။ ကိေလသာ အညစ္အေၾကး လုံးဝကင္းစင္ ရဟႏၲာႀကီးေပါင္း (၁၂၅၀) တုိ႔ အလုိအေလ်ာက္ ေဝဠဳဝန္မွာ စည္းေဝးမိျခင္း၊
၃။ ကႆပညီေနာင္ (၃) ေယာက္၏ တပည့္ေပါင္း (၁၀၀၀) ႏွင့္ အဂၢသာဝကႀကီး (၂) ပါး၏ တပည့္ေပါင္း (၂၅၀) တုိ႔သည္ အားလုံး ဧဟိဘိကၡဳခ်ည္း ျဖစ္ေတာ္မူၾကျခင္း၊
၄။ ထုိရဟန္းအားလုံး၏ အဘိညာဏ္ (၆) ပါး ရေတာ္မူၾကသည့္ ဆဠာဘိည ရဟႏၲာႀကီးမ်ားခ်ည္း ျဖစ္ေတာ္မူၾကျခင္း၊
ဤ အဂၤါေလးပါးႏွင့္ ျပည့္စုံေသာ ရဟႏၲာ ၁၂၅၀ တုိ႔ တက္ေရာက္ေတာ္မူၾကသည့္ ပထမသံဃသႏၷိပါတ ပထမဦးဆုံးေသာ သံဃာ့ အစည္းအေဝးႀကီးကုိ ေတာင္ငါးလုံးကာခုိ ၿမိဳ႕ေတာ္ ရာဇၿဂိဳဟ္ရဲ့ ေဝဠဳဝန္ေက်ာင္းတုိက္ႀကီးမွာ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။
ဤသံဃာ့အစည္းအေဝးႀကီးမွာ ျမတ္စြာဘုရားက အရွင္သာရိပုတၱရာမေထရ္ျမတ္အား 'ပထမအဂၢသာဝက' ရာထူးကုိ အပ္ႏွင္း ခ်ီးျမွင့္ေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ အရွင္ေမာဂၢလာန္ မေထရ္ျမတ္ကုိေတာ့ 'ဒုတိယအဂၢသာဝက' ရာထူး ေပးအပ္ခ်ီးျမွင့္ေတာ္မူခဲ့ ပါတယ္။
အဂၢသာဝကႀကီး (၂) ပါး ေရြးခ်ယ္၍ ရာထူးခန္႔အပ္ၿပီး ထုိသံဃာ့အစည္းအေဝးႀကီးမွာပင္ ဘုရားအဆူဆူတို႔ ခ်ီးေျမွာက္ေတာ္မူၿမဲျဖစ္သည့္ ဩဝါဒပါတိေမာက္ေဒသနာေတာ္ကုိ ခ်ီးေျမွာက္ေပးသနား ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ပါသည္။
ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ ဘုရားျဖစ္ၿပီးေနာက္(၉)လတင္းတင္း
ေဝဠဳဝန္ဟူေသာ မင္းဥယ်ာဥ္သည္လည္း သာသနာ့ဥယ်ာဥ္ ျဖစ္ခဲ့ေလၿပီ။ မင္းႀကီးသည္ သူ၏ ဥယ်ာဥ္ေက်ာင္းဝယ္ ပထမသံဃာ့ အစည္းအေဝးႀကီး က်င္းပေနသည္ကုိ ၾကည္ႏူးဝမ္းသာ ျဖစ္ေနပါသည္။ ကိေလသာကင္း သန္႔ရွင္းေသာ သံဃာ့အစည္းအေဝးႀကီးျဖင့္ ေဝဠဳဝန္သည္ က်က္သေရရွိလွပါသည္။ သာသနာဝင္မွာ မွတ္တုိင္ႀကီးတစ္ခု စုိက္ထူခဲ့ပါၿပီ။
အဂၢသာဝက ေရြးခ်ယ္ပြဲႀကီးကလည္း ေဝဠဳဝန္ကုိ ဂုဏ္က်က္သေရတက္ေစခဲ့ပါတယ္။ ဝါးေတာႀကီး၏ စိမ္းစိမ္းစုိစုိ ညို႔ညုိ႔ေမွာင္ေမွာင္ အေရာင္မ်ား၏ အတြင္းမွာ ရဟႏၲာအရွင္သူျမတ္ (၁၂၅၀) တုိ႔၏ သကၤန္းေတာ္တုိ႔မွ ထြက္လာေသာ ဝါဝင္းေသာ ေရႊေရာင္ျခည္တုိ႔က လႊမ္းမုိးလွ်က္ ရွိပါသည္။ ေတာင္တန္းႀကီးမ်ားႏွင့္ သစ္ေတာႀကီးမ်ား၏ ခုိေတာင္လိုလုိ ညိုေမွာင္ေနသည့္ သဘာဝေပၚဝယ္ ျမဴလည္းမဆိုင္း၊ မီးခိုးလည္းမဝုိင္း၊ ဆီးႏွင္းလည္းမသုိင္းသည့္အတြက္ အသူရိန္ႏွင့္ တိမ္ကင္းစင္သည့္ ပုဏၰမီလစန္းက ဆြတ္ျဖန္းလုိက္ေသာ ေရာင္ျခည္တုိ႔သည္ ေငြရည္ေဘာ္ရည္မ်ား သြန္းဖ်န္းထားသကဲ့သုိ႔ ေဖြးေဖြးျဖဴလွ်က္ ရွိပါေတာ့သည္။
ဟိမဝႏၲာမွ ေျပးလာေသာ ေအးတျမျမရွိသည့္ ေဆာင္းေႏွာင္း၏ ေျမာက္ေလေျပသည္ ေဝဠဳဝန္သံဃာ့အစည္းအေဝးႀကီးကုိ ဦးခုိက္ကာ ရာဇၿဂိဳဟ္ေတာင္တန္းႀကီးမ်ားဆီသု
၁၂၅၀ ေသာ ရဟႏၲာအရွင္ျမတ္ႀကီးမ်ားသည္ ျမတ္ဗုဒၶဆီသုိ႔ ဦးညႊတ္၍ နားစုိက္ေတာ္မူေနၾကပါသည္။ ျမတ္ဗုဒၶ၏ ကုိယ္ေတာ္မွ ၆ သြယ္ေသာ ေရာင္ျခည္ေတာ္တုိ႔သည္ ေတာ၊ ေတာင္၊ ေရ၊ ေျမ၊ ေန၊ လ၊ နကၡတ္တာရာတုိ႔ကုိ လႊမ္းမုိး၍ လူးလြန္႔၊ ျမဴးကြန္႔တက္လာၾကပါသည္။ (၆) မ်ိဳးေသာ ေရာင္ျခည္ေတာ္မ်ားသည္ စၾကာဝဠာအႏွံ႔ ျပန္႔ပြား ေျပးသြားေလဘိသကဲ့သုိ႔ ျမတ္ဗုဒၶေဟာႁမြက္သည့္ ဩဝါဒပါတိေမာက္ေဒသနာသည္ အဂၤါရွစ္ပါးႏွင့္ျပည့္စုံေသာ အသံေတာ္ျဖင့္ အကနိ႒ျဗဟၼာ့ျပည္သုိ႔တုိင္ေအာင္ လွ်ံ၍ ညံ၍ တက္ခဲ့ပါၿပီ။
ဩဝါဒပါတိေမာကၡေဒသနာ
သုံးဂါထာ
၁။ ခႏၲီ ပရမံ တေပါ တိတိကၡာ၊
နိဗၺာနံ ပရမံ ဝဒႏိၲ ဗုဒၶါ။
န ဟိ ပဗၺဇိေတာ ပရူပဃာတီ၊
န ဟိ သမေဏာ ေဟာတိ ပရံ ဝိေဟဌယေႏၲာ။
တိတိကၡာ-တိတိကၡာဟုဆုိအပ္ေသာ၊ ခႏၲီ-သူတစ္ပါးတုိ႔ ျပစ္မွားေစာ္ကား စြပ္စြဲျခင္းႏွင့္ အခ်မ္းအပူစသည္ကုိ မ်က္ႏွာမႏြမ္း မညႈိးပန္းေအာင္ ခံႏုိင္စြမ္းရွိျခင္းသည္၊ ပရမံ-မြန္ျမတ္စြာေသာ၊ တေပါ-သူေတာ္ေကာင္းတုိ႔အက်င့္ေပတ
နိဗၺာနံ-တဏွာမွလြတ္ေျမာက္ရာ နိဗၺာန္တရားကုိ၊ ပရမံ-အျမတ္ဆုံးဟူ၍၊ ဗုဒါၶ-ဘုရားအဆူဆူတုိ႔သည္၊ ဝဒႏိၲ-ေဟာေတာ္မူကုန္၏။
ပရူပဃာတီ-တစ္ပါးေသာ သတၱဝါကုိ သတ္ျဖတ္ေလ့ရွိသူသည္၊ ပဗၺဇိေတာ-ရဟန္းသူျမတ္သည္၊ န ေဟာတိ-မျဖစ္ႏုိင္ေပ။
ပရံ-သူတစ္ပါးကုိ၊ ဝိေဟဌယေႏၲာ-ညွဥ္းဆဲ ႏွိပ္စက္ေသာသူသည္၊ သမေဏာ-ကိေလသာခပ္သိမ္းကုိ ၿငိမ္းေအးေစတတ္ ရဟန္းျမတ္သည္၊ န ေဟာတိ-မျဖစ္ႏုိင္ပါေပ။
၂။ သဗၺပါပႆ အကရဏံ၊
ကုသလႆ ဥပသမၸဒါ။
သစိတၱပရိေယာဒပနံ၊
ဧတံ ဗုဒၶါန သာသနံ။
သဗၺပါပႆ-အျပစ္ရွိျငား ခပ္သိမ္းေသာ မေကာင္းမႈမ်ားကုိ၊ အကရဏံ-မျပဳ မလုပ္ရျခင္းလည္းေကာင္း၊ ကုသလႆ-အျပစ္ကင္းျငား ေကာင္းမႈမ်ားကုိ၊ ဥပသမၸဒါ-ျပည့္စုံေအာင္ စုေဆာင္းရျခင္းလည္းေကာင္း၊ သစိတၱပရိေယာဒပနံ-မိမိစိတ္ကုိ အညစ္အေၾကးသုတ္သင္ သန္႔ရွင္းေအာင္ ျပဳျပင္ရျခင္းလည္းေကာင္း၊ ဧတံ-မေကာင္းမႈကင္း ေကာင္းမႈသြင္း၍ စိတ္ရင္းစင္ရုိး ဤသုံးမ်ိဳးသည္၊ ဗုဒါၶနံ-အဆူဆူေသာ ဘုရားရွင္တုိ႔၏၊ သာသနံ-အဆုံးအမ ဩဝါဒေပတည္း။
၃။ အႏူပဝါေဒါ အႏူပဃာေတာ၊
ပါတိေမာေကၡ စ သံဝေရာ၊
မတၱညုတာ စ ဘတၱသၼိ ံ၊
ပႏၴၪၥသယနာသနံ၊
အဓိစိေတၱ စ အာေယာေဂါ၊ ဧတံ ဗုဒၶါနသာသနံ။
အႏူပဝါေဒါ-သူတစ္ပါးတုိ႔ကုိ မစြပ္စြဲရျခင္းလည္းေကာင္း၊ အႏူပဃာေတာ-သူတစ္ပါးတုိ႔ကုိ မညွဥ္းဆဲ မႏွိပ္စက္ရျခင္းလည္းေကာင္း၊ ပါတိေမာေကၡ-ပါတိေမာကၡသံဝရသီလႏွင
ပႏၴၪၥသယနာသနံ-လူႏွင့္ေဝးကြာ အစြန္အဖ်ားက်ရာ ဆိတ္ၿငိမ္ရာေက်ာင္း၌ ကိန္းေအာင္းေမြ႕ေလ်ာ္ရျခင္းလည္း
အဓိစိေတၱ-သာမန္စိတ္ထက္ လြန္ကဲေသာ သမာဓိစိတ္၌၊ အာေယာေဂါ-အၿမဲႀကိဳးကုတ္ အားထုတ္ရျခင္းလည္းေကာင္း၊ ဧတံ-ဤအက်င့္တရား ေျခာက္ပါးသည္၊ ဗုဒၶါနံ-ဆူဆူထြဋ္ထား ျမတ္စြာဘုရားတုိ႔၏၊ သာသနံ-လုိရင္းႏႈံးျပ ထုံးအရျဖင့္ သုံးၾကပေစ ဆုံးမေတာ္မူခ်က္ပါေပသတည္း။ ဤ ဩဝါဒပါတိေမာက္သုံးဂါထာကုိ သက္ေတာ္ရွည္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ကုိယ္ေတာ္ျမတ္တ
ကႆပျမတ္စြာဘုရားသည္ (၆) လတစ္ႀကိမ္ ျပသဆုံးမေတာ္မူသည္။ ေဂါတမ ျမတ္စြာဘုရားကဲ့သုိ႔ေသာ သက္ေတာ္တုိသည့္ ျမတ္စြာဘုရားတုိ႔သည္ (၁၅) ရက္တစ္ႀကိမ္ လျပည့္ လကြယ္ေန႔တုိင္း ပထမေဗာဓိဟူသည့္ ဝါေတာ္ (၂၀) အတြင္းမွာ ဤဩဝါဒပါတိေမာက္ျဖင့္ သံဃာေတာ္မ်ားအား ဆုံးမေတာ္မူပါသည္။ ငါတုိ႔၏ဆရာ ေဂါတမျမတ္စြာဘုရားရွင္ကုိယ္ေတာ္
သည္ ဝါေတာ္ (၂၀) ဆုိသည့္ ပထမေဗာဓိအတြင္း၌သာ ဩဝါဒပါတိေမာက္ျဖင့္ ရဟန္းတုိ႔အား ဆုံးမဩဝါဒေပးေတာ္မူသည္။
ဝါေတာ္ (၂၀) ေနာက္ပုိင္း ဒုတိယေဗာဓိသုိ႔ ေရာက္ေသာအခါ မိမိသည္ မည္သည့္ ပါတိေမာက္ကုိမွ်မျပေတာ့ဘဲ တပည့္ရဟန္းတုိ႔ကုိသာ အာဏာပါတိေမာက္ကုိသာ လခြဲတစ္ႀကိမ္ ျပသေစခဲ့ပါသည္။ ဤသည္ကား တပုိ႔တြဲလျပည့္ေန႔၏ ထူးျခားေသာ ဝိေသသလကၡဏာႏွစ္ရပ္ႏွင့္ စပ္၍ မွတ္သားဖြယ္ေကာင္းလွေသာ-
၁။ ပထမသံဃသႏၷိပါတ အစည္းအေဝးႀကီး၊
၂။ ဘုရားအဆူဆူ လက္မလႊတ္သည့္ ဩဝါဒပါတိေမာက္ေဒသနာေတာ္ဟူသည့္ သာသနဝံသစာတမ္းပင္ ျဖစ္ပါသတည္း။
သီတဂူ စန္းလပမာ ခ်မ္းျမသာယာ ရွိၾကပါေစ။
အဓိပတိဆရာေတာ္
သီတဂူကမ႓ာ့ဗုဒၶတကၠသုိလ္
No comments:
Post a Comment