၀ါဆုိလျပည့္ ဓမၼေန႕

ဒီကေန႕ဟာ ၀ါဆုိလျပည့္ေန႕ျဖစ္ပါတယ္။ ၀ါဆုိလျပည့္ေန႕မွာ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ဓမၼစက္ကုိ စတင္လွည့္ေတာ္မူေသာေၾကာင့္ ဓမၼရတနာ၏ အစျဖစ္ေသာေန႕ကို ဓမၼေန႕ဟု ေခၚႏုိင္ပါသည္။ ကဆုန္လျပည့္ေန႕သည္ ျမတ္ဗုဒၶ၏ ဖြားရာ၊ ပြင့္ရာေန႕ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဗုဒၶေန႕ျဖစ္ရသလို ၀ါဆုိလျပည့္ေန႕ဟာလဲ ဓမၼရတနာ၏ စတင္ရာေန႕ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဓမၼေန႕ ေခၚဆုိရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ထုိ႕ျပင္ သံဃာရတနာ စတင္ေပၚေပါက္ရာေန႕လဲျဖစ္ေန ျပန္ပါေသးတယ္။
ျမတ္ဗုဒၶသည္ ဓမၼစကၠသုတ္ကို မိဂဒါ၀ုန္မွာ စတင္ေဟာေသာအခါ အရွင္ေကာ႑ညသည္ ဓမၼကို အဦးဆုံးသိၿပီး ဓမၼစကၡဳကုိ ရေတာ္မူကာ ျမတ္ဗုဒၶထံမွာ အစစြာေသာ ဧဟိဘိကၡဳ ရဟန္းသံဃာ ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ၀ါဆုိလျပည့္ေန႕မွာ အရွင္ေကာ႑ည ရဟန္းျဖစ္ၿပီးမွ က်န္ေသာ(၄)ပါးတုိ႕ တရက္တပါး အစီအစဥ္အတုိင္း ရဟန္းျဖစ္ၾကရာ ၀ါဆုိလျပည့္ေက်ာ္(၄)ရက္ေန႕မွာ သံဃာ(၅)ပါး ျဖစ္ေပၚခဲ့ပါသည္။ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ၀ါဆုိလျပည့္ေန႕မွစ၍ လျပည့္ေက်ာ္ (၄)ရက္ေန႕တုိင္ ဓမၼစကၠသုတ္ကုိ (၅)ရက္ တဆက္တည္း ထပ္ခါထပ္ခါ ေဟာေတာ္မူခဲ့ပါသည္။ တရက္တပါး အသီးသီး ေသာတာပန္ ရဟန္းသံဃာ ျဖစ္ေတာ္မူခဲ့ၾကသည္။
အရွင္ျမတ္(၅)ပါးတုိ႕ကို လျပည့္ေက်ာ္(၅)ရက္ေန႕မွာ တေပါင္းတည္းျပဳ၍ အနတၱလကၡဏသုတ္ကုိ ေဟာေတာ္မူခဲ့ရာ (၅)ပါးလုံးပင္ တၿပဳိင္နတ္တည္း ရဟႏၱာျဖစ္ေတာ္မူခဲ့ၾကပါသည္။ အရွင္ေကာ႑ညကေတာ့ အရိယာျဖစ္ရာမွာလဲ အေစာဆုံး၊ ရဟန္းျဖစ္ရာမွာလဲ အေစာဆုံးျဖစ္လုိ႕ ရဟန္းသံဃာထဲမွာ သိကၡာ အႀကီးဆုံးပါပဲ၊ အရွင္သာရိပုတၱရာ အရွင္မဟာေမာဂၢလႅာန္တုိ႕ဟာ ျမတ္ဗုဒၶသာသနာမွာ ရာထူးဌာနႏၱရ ႀကီးျမင့္ၾကေပမယ့္ (၇)လ၊ (၈)လခန္႕က်ၿပီးမွ ရဟန္းျဖစ္ၾကတာမုိ႕ ရဟန္းသိကၡာငယ္ၾကပါတယ္။ သိဒၶတၳမင္းျမတ္ကို ကမၻာသုံးႏွစ္ B.C.E (623) ခု ကဆုန္လျပည့္ေန႕တြင္ ဖြားျမင္ေတာ္မူခဲ့ပါသည္။
အသက္ (၁၆) ႏွစ္မွစ၍ (၂၉) ႏွစ္အထိ မင္းနန္းေတာ္မွာ ကာမဂုဏ္စည္းစိမ္ခံစားေနရင္း ကာမသည္ ယုတ္ည့ံ၏၊ ည့ံဖ်င္းသူတုိ႕အက်င့္ျဖစ္၏၊ ကိေလသာ ထူေသာသူတုိ႕၏ ဥစၥာျဖစ္၏၊ သူေတာ္သူျမတ္တုိ႕ မမွီ၀ဲအပ္၊ ေကာင္းက်ဳိး ခ်မ္းသာ ဘာမွမျဖစ္ဟု သေဘာေပါက္နားလည္ကာ ကာမကုိ စြန္႕လႊတ္၍ ဓမၼကုိရွာေဖြဖုိ႕ မဂဓတုိင္း ဂယာၿမဳိ႕အနီး ဥရုေ၀လာေတာသုိ႕ ၀င္ခဲ့ပါတယ္။
ဥရုေ၀လာေတာ၌ ေရွးေဟာင္းအိႏၵိယရေသ့, ေယာဂီ, ပရဗုိဇ္တုိ႕၏ အက်င့္ေဟာင္းမွန္သမွ်ကို ဆရာအသီးသီးထံ ခ်ဥ္းကပ္၍ အျပင္းအထန္က်င့္ခဲ့ရာ (၆)ႏွစ္မွ် ၾကာခဲ့ပါသည္။ သုိ႕ေသာ္ ထုိေရွးေဟာင္း အိႏၵိယေယာဂီ, ပရဗုိဇ္တုိ႕၏ အက်င့္မ်ားလည္း မိမိသလိုေသာ ဓမၼကို မသိေစႏုိင္ဘဲ ရလိုေသာဉာဏ္ကုိလည္း မရေစႏုိင္သည့္အတြက္ ကိုယ္ကုိပင္ပန္းရုံ၊ ႏွိပ္စက္ရုံမွ်သာျဖစ္၏။ အရိယာသူေတာ္သူျမတ္တုိ႕ အက်င့္မဟုတ္ဟု သေဘာေပါက္ကာ ထုိဒုကၠရစရိယာကုိလည္း စြန္႕လႊတ္ေတာ္မူခဲ့ျပန္ပါတယ္။
ဤသုိ႕လွ်င္ သိဒၶတၳေဂါတမသည္ ကာမသုခကို ခံစားေသာအက်င့္ႏွင့္ ကိုယ္ခႏၶာကုိႏွိပ္စက္ေသာအက်င့္ဟူေသာ အႏၱ=အစြန္းႏွစ္ပါးတုိ႕ကုိ စြန္႕လႊတ္ၿပီး မိမိကုိယ္တုိင္ စီစဥ္တီထြင္ခဲ့သည့္ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာဟူေသာ မဇၥ်ိမပဋိပဒါကို မွ်တစြာက်င့္သုံးေတာ္မူခဲ့ရာ ကမၻာသုံးႏွစ္ B.C.E (588) ခု၊ ကဆုန္လျပည့္ေန႕တြင္ ဓမၼအလုံးစုံကုိ မည္သူ႕အကူအညီမွ်မပါဘဲ ကုိယ္တုိင္သိၿပီး ဉာဏ္အားလုံးကို ရရွိေတာ္မူေသာေၾကာင့္ သမၼသမၺဳဒၶအျဖစ္သုိ႕ ေရာက္ေတာ္မူခဲ့ပါသည္။
ျမတ္ဗုဒၶသည္ ဗုဒၶျဖစ္ၿပီးေနာက္ ရက္သတၱ (၈) ပတ္အၾကာ အဇပါလ ေညာင္ပင္ေအာက္မွာ ေန႕စဥ္တရားေဟာဖုိ႕ အႀကံျဖစ္ခဲ့ရာ တရားဦး ေဟာၾကားရမည့္သူကုိ ရွာေဖြခဲ့ရာ အာဠာရႏွင့္ဥဒက ရေသ့ ႏွစ္ေယာက္တုိ႕အား ဦးစြာေဟာဖုိ႕ အႀကံျဖစ္ပါသည္။
ထုိအာဠာရႏွင့္ဥဒက ရေသ့ႀကီးႏွစ္ေယာက္တုိ႕သည္ သိဒၶတၳမင္းျမတ္ႏွင့္ အလြန္ခ်စ္ကၽြမ္း၀င္ၾကသည့္ စိတ္ေကာင္းရွိေသာ မိတ္ေဟာင္းမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ သုိ႕ေသာ္ ထုိႏွစ္ေယာက္တုိ႕မွာ တစ္ေယာက္က (၁) ရက္၊ တစ္ေယာက္က တစ္ပတ္ေစာ၍ ကြယ္လြန္ခဲ့ၾကၿပီး ဘ၀ဂ္သုိ႕ ေရာက္ေနခဲ့ၾကေလၿပီ။ ခႏၶာမစုံသည့္ဘ၀ဂ္ဘုံသား ထုိမိတ္ေဟာင္းရေသ့ႀကီးႏွစ္ေယာက္ တုိ႕သည္ ျမတ္ဗုဒၶက သူ၏တရားဦးကို ေဟာလုိေသာ္လည္း ရုပ္ခႏၶာမရွိသည့္သူတုိ႕မွာ ျမတ္ဗုဒၶ၏ တရားဦးကုိ အႀကီးအက်ယ္ ဆုံးရႈံးလက္လႊတ္ခဲ့ၾကရေလသည္။
ထုိအခါ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ဆရာႀကီးႏွစ္ေယာက္တုိ႕အား ေဟာၾကားမျဖစ္သည့္အတြက္ တပည့္ေဟာင္း (၅) ေယာက္တုိ႕ကုိ တရားဦးေဟာဖုိ႕ ျပင္ဆင္ခဲ့ရေလသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ဘုရားျဖစ္ၿပီးေနာက္ ရက္သတၱ(၈)ပတ္အလြန္ ၀ါဆုိလဆန္း(၁၃)ရက္ေန႕မွ စတင္ မဟာေဗာဓိပင္မွ မိဂဒါ၀ုန္သုိ႕ ႂကြေရာက္ခဲ့ရာ ၀ါဆုိလျပည့္ေန႕ညခ်မ္းမွာ ကာသိတုိင္း ဗာရာဏသီၿမိဳ႕အနီး မိဂဒါ၀ုန္ေတာအုပ္သုိ႕ ဆုိက္ေရာက္ပါသည္။ တပည့္ေဟာင္း (၅) ေယာက္တုိ႕ႏွင့္ ျပန္လည္ဆုံေတြ႕တဲ့ ထုိ၀ါဆုိလျပည့္ေန႕မွာ အေရွ႕အရက္၌ လျပည့္၀န္းထြက္ျပဴစ၊ အေနာက္အရပ္၌ ေနျခည္၀န္းက ၀င္ကာစ၊ ေနႏွင့္လ ႏွစ္ပါးအၿပဳိင္ျပဳ၍ ေငြရည္ေရႊရည္တုိ႕ျဖင့္ သြန္းအပ္ေသာမိဂဒါ၀ုန္၏ ညေနခင္း ဆည္းဆာခ်ိန္ခါ၀ယ္ တပည့္ေဟာင္း (၅)ေယာက္တုိ႕အား ‘ေဒြေမ ဘိကၡေ၀ အႏၱာ ပဗၺဇိေတန န ေသ၀ိတဗၺာ’ အစခ်ီေသာ ဓမၼစက္ကုိ ေဟာျမြတ္ေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။
ဤသုတၱာန္မွာ=
၁။ ေရွာင္ရန္ အစြန္းႏွစ္ပါး။
၂။ လုိက္နာက်င့္သုံးရန္ အလယ္လမ္း ႏွင့္
၃။ ထုိးထြင္း သိျမင္ဖုိ႕ သစၥာေလးပါးတုိ႕ကုိ ေဟာေတာ္မူခဲ့ပါသည္။
ထုိ႕ျပင္ သစၥာေလးပါးတုိ႕ကို (၁၂) ပါးေသာ အျခင္းအရာျဖင့္ ကုိယ္ေတာ္တုိင္ သိေတာ္မူခဲ့သျဖင့္ ‘ငါသည္ ဧကန္စင္စစ္ ဗုဒၶျဖစ္ၿပီ’ဟု ေၾကညာႏုိင္ခဲ့ၿပီဟုလည္း ေဟာေတာ္မူခဲ့ပါသည္။
ဤဓမၼစကၠသုတ္ေတာ္၌=
ကာမသုခကုိ ခံစားျခင္းႏွင့္ ကိုယ္ကိုႏွိပ္စက္ ပင္ပန္းေစေသာ အက်င့္မ်ားကုိ ေရွာင္ရွားရန္ ေဟာေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ အထက္မွာ ရွင္းျပခဲ့ပါၿပီ၊ လုိက္နာရန္ကေတာ့ ကုိယ္ႏႈတ္ႏွစ္ပါးကို လြန္ၾကဴးမႈ မျဖစ္ေအာင္ ထိန္းေသာ သီလ၊ စိတ္ေဖါက္ျပန္ေသာင္းက်န္းမႈေတြကို ၿငိမ္သက္ေစေသာ က်င့္စဥ္သမာဓိ ႏွင့္ ခႏၶာ၌ရွိေသာ အရွိတရား အမွန္တရားတုိ႕ကို အေသးစိတ္သိေသာ ပညာက်င့္စဥ္လုိ႕ဆုိရတဲ့ စိတ္အညစ္အေၾကးကို သန္႕ရွင္းေစေသာ နည္းလမ္းမ်ားပါပဲ။ အဲဒါဟာ မဇၩိမပဋိပဒါ ပါပဲ။
ဒီ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာကုိ က်င့္သုံးျခင္းျဖင့္
၁။ ခႏၶာသည္ ထုိးထြင္းသိျမင္အပ္တဲ့ ဒုကၡသစၥာ၊
၂။ တဏွာေခါင္းေဆာင္တဲ့ ကိေလသာေတြဟာ ပယ္ရွားရမည့္ သမုဒယသစၥာ၊
၃။ တဏွာ၏ အႂကြင္းမဲ့ခ်ဳပ္ရာ နိဗၺာန္ဟာ ဆုိက္ေရာက္ရမည့္ ပန္းတုိင္ နိေရာဓသစၥာ၊
၄။ သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာတရားတုိ႕သည္ အစြန္းလြတ္ေအာင္ ကုိယ္ေစာင့္ေရွာက္ရမည့္ လမ္းမွန္ မဂၢသစၥာ၊
ဤသစၥာေလးပါးကို ကိုယ္တုိင္က်င့္ျခင္းျဖင့္ ကုိယ္ပုိင္ဉာဏ္နဲ႕ ထုိးထြင္း သိျမင္ပုံကုိ ေဟာေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။
ဤတရားေဒသနာ အဆုံးမွာေတာ့ အရွင္ေကာ႑ညဟာ သေဘာေပါက္ သိျမင္သြားတာက ‘သမုဒယဓမၼအားလုံးဟာ နိေရာဓေရာက္လွ်င္ အၿပီးအဆုံးပဲ’ လုိ႕ တရားမ်က္လုံး ရသြားျခင္းပါပဲ။ အထက္မွာေျပာခဲ့တဲ့အတုိင္း တစ္ေန႕တစ္ပါး ေသာတာပန္ရဟန္းျဖစ္ၾကၿပီး လျပည့္ေက်ာ္(၅)ရက္ေန႕မွာ အနတၱေဒသနာ ေဟာေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။
အနတၱတရားဆုိတာက ခႏၶာ (၅) ပါးထဲ၌ ခုိင္ၿမဲေသာ အတၱမရွိေၾကာင္း ရွင္းလင္းေသာတရားပါပဲ။ ရုပ္၊ နာမ္၏စြမ္းရည္ျပ ဗုဒၶအဘိဓမၼာ မေပၚမီက ေရွးလူတုိ႕၏ အယူအဆ လူခႏၶာပ်က္စီးသြားေသာ္လည္း ဘယ္ေတာ့မွ မပ်က္စီးေသာ အတၱက တစ္ခႏၶာမွတစ္ခႏၶာ၊ တစ္ဘ၀မွတစ္ဘ၀သုိ႕ ေကာင္းမႈ, မေကာင္းမႈ၊ ေကာင္းက်ဳိး, မေကာင္းက်ဳိးတုိ႕ကို သယ္ေဆာင္သြားသည္ဟူေသာ အတၱ၀ါဒသည္ အိႏၵိယ၌ ထြန္းကားစြဲၿမဲေနခဲ့ပါသည္။ မ်ဳိးေစ့ကေလးတစ္ခုထဲမွာ ေနာင္လာမည့္ အပင္, အကိုင္း, အရြက္, အသီး, အပြင့္အားလုံးတုိ႕၏ ပုံရိပ္၊ အေရာင္, အရသာသတၱိအားလုံးကို ထိန္းထားႏုိင္ခဲ့ၿပီး ေျမ, ေရႏွင့္ ေပါင္းစပ္မိေသာအခါ အပင္, အကုိင္း, အသီးစေသာ အက်ဳိးမ်ား အဆက္ဆက္ေပၚေပါက္လာခဲ့ၾကသည္။ ေျမ, ေရတုိ႕ႏွင့္ ေတြ႕ရေသာ မ်ဳိးေစ့သည္ အပင္သစ္ကုိ ျဖွစ္ေစ၍ ပ်က္စီးခဲ့ၿပီး အပင္အသစ္ထဲသုိ႕ ထုိမ်ုိးေစ့ေဟာင္းသည္ မပ်က္စီးပဲ ကူးေျပာင္း၀င္ေရာက္၍ မသြား၊ အပင္သစ္ႏွင့္အသီးသစ္၊ မ်ဳိးေစ့သစ္တုိ႕ တဖန္ျဖစ္ၾကျပန္သည္။ သုိ႕ေသာ္ ထုိျဖစ္သမွ် အသစ္အသစ္တုိ႕သည္ အေဟာင္းအေဟာင္းမ်ဳိးေစ့မွာ သမုဒယရွိၾကသည္ကုိ ထုိေရွးေဟာင္း အိႏၵိယ လူမ်ဳိးတုိ႕ သေဘာမေပါက္ၾက။
ဤအခ်က္ကုိ ျမတ္ဗုဒၶက ကံသည္မ်ဳိးေစ့၊ တဏွာသည္ေျမႀကီး၊ အ၀ိဇၨာသည္ေရ ဤအေၾကာင္းသမုဒယေၾကာင့္ ခႏၶာဇာတိ အပင္သစ္ျဖစ္ရသည္ စသည္ျဖင့္ အ၀ိဇၨာ, တဏွာ, ကံတုိ႕သည္ အတၱမဟုတ္၊ ခႏၶာ၌အတၱမရွိေၾကာင္း ရွင္းလင္းကာ အတၱလကၡဏသုတ္ကုိ ၀ါဆုိလျပည့္ေက်ာ္(၅)ရက္ေန႕မွာ ေဟာေတာ္မူခဲ့ပါသည္။
အနတၱတရား အဆုံးမွာ ေသာတာပန္သံဃာ (၅)ပါး စလုံး ရဟႏၱာသံဃာ ျဖစ္ေတာ္မူၾကပါသည္။ သုိ႕ျဖစ္၍ ၀ါဆုိလျပည့္ေန႕သည္ အလြန္ထူးျမတ္သည့္ ဓမၼရတနာေန႕၊ သံဃာ့ရတနာေန႕ဟု ဗုဒၶသာသနာသမုိုင္းတြင္ ထူးျခားစြာ ေမာ္ကြန္းတင္ပါသတည္း။

အဓိပတိ ဆရာေတာ္
သီတဂူဗုဒၶတကၠသိုလ္
သီတဂူ စန္းလပမာ ခ်မ္းျမသာယာ ရွိၾကပါေစ။
သူေတာ္ေကာင္းဓာတ္ တရားျမတ္ လႊမ္းပတ္ကမၻာ တည္ပါေစ။