ဗုဒၶ၏ ဆင္းတုေတာ္ တစ္ဆူ၏ ေနာက္ကြယ္မွ သမိုင္း၊ အနဳပညာ၊ ဗိသုကာ၊ စိတ္ပညာ၊ ေရွးေဟာင္းသုေတသန စသည္အေၾကာင္း

ကမၻာေပၚရွိ ဘာတုိင္းဝယ္ မိမိတို႔ ႏွစ္သက္ကိုယ္ကြယ္ေသာ ဘုရား သို႔မဟုတ္ God တို႔၏ ရုပ္တု ရုပ္ပြားတို႔အား မိမိတို႔၏ ဘာသာေရး အဓိပၸါယ္ အမ်ိဳးမ်ိဳးဖြင့္ကာ ထုလုပ္ကြယ္ကြယ္မွဳမ်ားရွိၾကပါသည္။ ဦးဇင္းမ်ား ဗုဒၶဘာသာမွလည္း ႏိုင္ငံ လူမ်ိဳး ေဒသ ယ်ဥ္ေက်းမွဳ စသည္အားေလွ်ာ္စြာ အဓိပၸါယ္၊ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိးျဖင့္ တုလုပ္ကြယ္ၾကပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္ စံဝင္ၿပီး နစ္ေပါင္း ေတာ္ေတာ္မ်ား (၄၀၀) ခန္.ေလာက္ထိ တိုင္ေအာင္ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ မေပၚေပါက္ေသး (ၾကည္ညိဳသူတို႔ ထုလုပ္ ကိုးကြယ္မွဳ မျပဳၾကေသး ) ဟု ပညာရွင္မ်ား ဆိုပါသည္။
ထိုစဥ္က ၾကည္ညိဳသူတိုသည္ ဘာေတြကို ဘုရား ကိုယ္စားေတာ္ၿပဳ၍ ကိုယ္းကြယ္ ဆည္းကပ္ ပူေဇာ္ခဲ့ၾကသနည္္း။ ေမးဖြယ္ရာရွိပါသည္။ ဘုရားရွင္လက္ထက္ေတာ္ အခါက ေဗာဓိပင္ကို ဘုရားကိုယ္းစားေတာ္ ၿပဳ၍ ကိုးကြယ္ခဲ့ဘူးေၾကာင္း သာဓက ရွိပါသည္။ ေကာသလမင္းႀကီး၏ ေလ်ာက္ထားခ်က္အရ ဘုရားရွင္က ေစခိုင္းေတာ္မွဴ၍ အရွင္အာနႏၵာ ကိုယ္ေတာ္တိုင္ မူလဘုရားၿဖစ္ရာ ေဗာဓိပင္ႀကိးမွ အေစ့ကို ယူကာ ေဇတဝန္ ေက်ာင္းေတာ္အတြင္း စိုက္ပ်ိဳး ကိုးကြယ္ေသာ ေဗာဓိပင္မွာ အာနႏၵာေဗာဓိဟု လူသိမ်ားပါသည္။ ျမတ္စြာဘုရား သခင္သည္ သက္ေတာ္ထင္ရွားရွိစဥ္အခါက သာဝတၳိၿပည္ေဇတဝန္းေက်ာင္း၌သာ ဝါဆို ဝါကပ္မ်ားခဲ့ပါသည္။ ဝါကၽြတ္ေသာအခါ တျခားတစ္ပါးသို႔ ကၽြတ္ထုိက္ေသာ သတၱဝါတို႔ရွိရာသို႔ ေဒသစာရီၾကြၿမဲလည္းျဖစ္ပါသည္ ။ ထိုအခါမ်ားဝယ္ ထင္းရွားေသာ သာဝကၾကီးမ်ားလည္း ဘုရားေနာက္မွ လိုက္ပါၿမဲၿဖစ္ပါသည္။ လည္းေကာင္းအခ်ိန္မ်ား၌ ေဇတဝန္ေက်ာင္းေတာ္ၾကီသည္ ဘုရားရွိစဥ္ကလို ဘုရားဖူး ပရိတ္သတ္တို႔ျဖင္ စီကားျခင္းမရွိေတာ့ေပ။ ဘုရားရွင္ ရွိသည္ထင္ကာ လာေရာက္ၾကေသာ ပရိတ္သတ္တို႔မာလည္း ဘုရားရွင္းခရီးၾကြသြားေသာေၾကာင့္ ရွိခိုးဦးခ်စရာမရွိၿဖစ္ေလသည္။ ထိုအေၾကာင္းကို ေကာသလဘုရင္မွ ဘုရားရွင္းအား ေလ်ာက္ထားေသာေၾကာင့္ အာနာႏၵာေဗာဓိၿဖစ္လာသည္ဟု ေလ့လာသိရွိရပါသည္။ တခ်ိဳေသာသူမ်ားက ေဗာဓိပင္ပံုကို ေက်ာက္သာတြင္ထုဆစ္ကာ ကိုးကြယ္ၾကသည္ဟုလည္း အိႏၵိယ ေက်ာက္ဆစ္ရုပ္ပံုမ်ားကို ၾကည့္ၿခင္းျဖင့္ သိရွိေလ့လာ ခန့္မွန္းရပါသည္။ ေဗာဓိပင္အၿပင္ တၿခားေသာ ဓမၼစၾကၤာ (လည္းဘီး) ပံု ေက်ာက္ဆစ္ရုပ္မ်ားကိုလည္း ေတြရေသာေၾကာင့္ ဘုရားရွင္ကိုယ္စားအေနၿဖင့္ (ဘုရားရွင္တရားဦးေဟာေတာ္မႈသည္ကို ရည္မွန္းကာ) လည္းေကာင္း (လည္းဘီးပံု) ဓမၼစၾကၤာ ရုပ္တုတို႔ကိုလည္း ကိုးကြယ္ပူေဇာ္ခဲ့ၾကေၾကာင္းကို ေလ့လာမွတ္သားရပါသည္။ သံုးခုေၿမာက္အေနၿဖင့္ ေစတီပံုစံ (ထူပ) မ်ားကိုလည္း ဘုရားရွင္၏ ဓါတ္ေတာ္တိုက္ အေနၿဖင့္လည္းေကာင္း ဘုရားရွင္း ပရိနိဗၺာန္စံဝင္ၿခင္းကို ရည္ရြယ္ေသာအားၿဖင့္ (ထူပ= ထမင္းဦးေဖာင္းပံုစံ=ထင္မင္းကို ပန္းကန္ထဲထည့္သည္ အခါ ထိပ္ခၽြန္ၿပီး ေနေသာ ပံုစံ) (က်မ္းညြန္း=====နထူပကေတာ ၾသမဒိတြာ ဘုဥၹိႆာမီတိသိကၡာကရဏီယာ။ ေသခိယ) ကိုးကြယ္ ပူေဇာ္ခဲ့ၾကေၾကာင္း ေလ့လာမွတ္သားရပါသည္။
ဟိုးေရွးကာလ ဂႏၶာရတိုင္း၌လည္း ရတနာသံုးပါးကို  ကိုယ္စားျပဳေသာအားျဖင့္ လွံသံုးခြပံုကို ထုလုပ္ကာ ကိုးကြယ္ခဲ့ေၾကာင္းမွတ္သားရပါသည္။  ၎ေခတ္ကလည္း ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္ ထုလုပ္ကိုးကြယ္ခဲ့ဟန္ မရွိေသေခ်။
ေရွးအၾကဆံုးဟု ယူဆရေသာ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္ကို မထုရာျပတိုက္တြင္ေတြနိဳင္ပါသည္။ ၄င္းရုပ္ပြားေတာ္ကို (ကုသ်ံေခတ္) ပူသ်ံေခတ္ က ထုပ္လုပ္ခဲ့သည္ဟု သိရပါသည္။ ေမာရိယေခတ္ ပူသ်ံေခတ္ သုကၠေခတ္ ဂုတၱေခတ္ဟု ေလးပိုင္းခြဲကာ ေလ့လာမည္ဆိုက (သီရိဓမၼာေသာက မင္းၾကီး၏) ေမာရိယေခတ္၌ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္မေပၚေပါက္ေသးေၾကာင္းေလ့သိရွိရပါသည္။ ၎ရုပ္တုေတာ္ကို မထုရာေဒသ၌ေတြရွိရေသာ္လည္း ပါဠိေတာ္လာ မထုရာသုတ္မ်ားအရ မထုရာေဒသသည္ အလြန္းၾကမ္းတမ္းေသာ ေဒသ ၿဖစ္ပါသည္။ ေျမသာတို႔၏ မညီညြတ္ျခင္း၊ ျမဴမံုး ဖံုမုန္႔တို႔ထူထပ္ျခင္း ေခြးရိုင္းမ်ားရွိျခင္း သားရဲဘီးလူးတို႔ရွိျခင္း၊ ရဟန္းေတာ္တို႔အတြက္ ဆြမ္ခံမရျခင္းတို႔သည္ မထုရာေဒသ၏ ဂုဏ္ထူးဝိေသသမ်ားျဖစ္ပါသည္။ ၎အေၾကာင္းတို႔ကို ေထာက္ဆေတြးေတာပါက မထုရာေဒသ မထုရာအရပ္သည္ ျမတ္စြာဘုရား သာသနာ မထြန္းကာ မပြင့္လင္းခဲ့ေသာ အရပ္ဟု ခန္႔မွန္းနိဳင္ပါသည္။ သို႔ျဖစ္က မထုရာေဒသဝယ္ ေရွးအက်ဆံုး ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္ကို ေတြရွိရပါနည္း? ဟု ေမးလာပါမူ ၎ရုပ္တုေတာ္၏ အသြင္အျပင္ အႏုပညာ လကၡဏာတို႔ကို ေလ႔လာသံုးသပ္ေျဖၾကားရပါေတာ့မည္။။ မထုရာရုပ္တု၏ လကၡဏာသြင္ျပင္မွာ ဦးေခါင္းေတာ္ကို ေလ့လာမည္ဆိုက (အိႏၵိယ)ပန္ခ်ာလူမ်ိဳးတို႔နင့္ခၽြတ္စြပ္တူေနတာကိုေတြ႔ရပါသည္။ ဆံထံုးေတာ္မွာလည္း ပန္းခ်ာတို႔ဆံထံုး အတိုင္းျဖစ္ေနပါသည္။
၎အခ်က္ကိုေထာက္ဆေသာ္ မထုရာရုပ္တုေတာ္သည္ မထုရာေဒသခံမ်ား ထုလုပ္ခဲ့သည္မဟုတ္ (မထုရာေဒသခံတို႔သည္လည္း ဗုဒၶအားၾကည္ညိဳသူမ်ားအဟုတ္ၾက) ေၾကာင္း ၊ ပန္ခ်ာ အိႏၵိယ လူမ်ိဳးတို႔၏လက္ရာျဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသခံလ်က္ရွိပါသည္။ ပန္းခ်ာတို႔သည္ အဘယ္ကဲ့သို႔ထုလုပ္ခဲ့ၾကပါသနည္္း။ ပူသ်ံေခတ္အစပိုင္းေလာက္ခန္႔က ဂရိဘုရင္းတို႔သည္ အိႏၵိယနိဳင္ငံကို ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ရာ ေက်ာက္ဆစ္ပညာရွင္တို႔ကိုလည္း တစ္ပါတည္းေခၚေဆာင္လာဟန္ရွိပါသည္။ ၎ဂရိဘုရင္တို႔သည္ ပန္ဂ်ပ္ၿပည္၌ အေျခစိုက္ေၾကာင္း၊ပဂ်ပ္လူမ်ိဳး (ပန္္ဂ်ာပီ)တို႔မာလည္း ရုပ္ရည္အဆင္းအလြန္းလွေၾကာင္း အခ်ားေသာအိႏၵိယလူမ်ိဳးတို႔ထက္သာလြန္းေၾကာင္းမွတ္သားရပါသည္။ ၎ဂရိပညာရွင္တို႔မွ ပန္ခ်ာလူမ်ိဳးတို႔က ေက်ာက္ဆစ္ပညာကိုရရွိကာ ယခုမထုရာရုပ္ပြားေတာ္ကို ထုပ္လုပ္ခဲ့မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ဆက္စပ္ေလ့လာသိရွိရပါသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ယခုမထုရာရုပ္တုမွာ ပန္ခ်ားမ်ားႏွင္တူေနေသာ္လည္း ဂရိျပည္မွ နတ္ရုပ္မ်ား၏လက္ရာတို႔ႏွင့္ ဆက္နြယ္ေနေသာၾကာင့္ျဖစ္ပါသည္။ ဂရိနတ္ရုတ္တို႔၏လက္ရာသည္လည္း ယခုမထုရာရုပ္ပြားေတာ္လက္ရာႏွင့္ တူေနပါသည္။ ထိုေၾကာင့္ ဂရိတို႔လက္ရာဟု ဆိုလိုပါသည္။
၎ရုပ္ပြားေတာ္၏ တစ္ဘက္တစ္ခ်က္တြင္ ရုပ္တု နွစ္ခုရွိပါေသးသည္။ ၎ရုပ္တုတို႔မွာ ေနာင္အခါဝယ္ပြင့္ေပၚလာမည့္ ဘုရားအေလာင္းမ်ားဟု ဆိုပါသည္။ ဤသို႔ဘုရားအေလာင္းမ်ား၏ ရုပ္တုမ်ားအမွန္ျဖစ္ခဲ့ပါမွဴ မထုရာဆင္းတုေတာ္ကို ထုစဥ္က ၎ပန္ဂ်ပ္ၿပည္သည္ ေထရဝါဒသာနာထြန္းကားသည္မနိဳင္ေခ်၊ မဟာယာနမ်ား လြမ္းမိုးဟန္ရွိေလသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ဘုရားအေလာင္းဝါဒဆိုမွာ မဟာယာနတို႔၏ ဝါဒ၊ ျဖစ္သည့္အၿပင္ သူတို႔၏ ပန္းတိုင္းလည္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ျဖစ္ေလသည္။(ဆက္လက္ေရးသားပါမည္)အရွင္ဘုရားမ်ား သိရွိထားသည္မ်ားနင့္ ဆန္းက်င့္ေနပါက တပည္ေတာ္အား ေထာက္ၿပ ဆံုးမေတာ္မူၾကရန္ႏွင့္ တပည့္ေတာ္မွ အရွင္တို႔ေၿခေတာ္အစံုကို ဦးခိုက္ကာ ခံယူပါမည္ဘုရားSSA