ဘဂဝါ အတုလ တိပရဝသခင္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ကိုယ္ေတာ္ျမတ္ၾကီး၏ သဗၺညဳတထင္ရွား ဘုရားအျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိေတာ္မူေသာေနရာကား မဟာေဗာဓိေခၚ ဗုဒၶဂယာၿမိဳ႕ပင္ျဖစ္ေတာ့သည္။ ထိုၿမိဳ႕သည္ အိႏၵိယျပည္ ဘီဟာနယ္
ဂယာဒိစၾတိတ္တြင္ တည္ရွိေလသည္။ ဤစာအုပ္တြင္ ဘုရားရွင္ကိုယ္ေတာ္ျမတ္၏လက္ထက္ေတာ္မွ
စ၍ သာသနာဒါယကာ သီရိဓမၼာေသာကမင္းၾကီးလက္ထက္တိုင္ေအာင္ ဗုဒၶဂယာႏွင့္ပတ္သက္ေသာ
အေၾကာင္းအတၳဳပၸတၱိမ်ားကိုမေဖာ္ျ
ပပဲ သီရိဓမၼာေသာကမင္းမွသည္ ယေန႕ထိျဖစ္ပ်က္ခဲ့ေသာ၊ ျဖစ္ပ်က္လ်က္ရွိေသာ မဟာေဗာဓိ၏ၾကမၼာဆိုးကိုသာ
ခရားေစ့တြင္းက် ေဝဖန္ေရးသားလုိေပသည္။ ဗုဒၶဂယာၿမိဳ႕ရွိ မဟာေဗာဓိပင္ႏွင့္ သတၱဌာနတည္းဟူေသာ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ကိ္န္းဝပ္စမၸါယ္ေတာ
္မူေသာေနရာမ်ားသည္ ကမၻာေပၚရွိ ဗုဒၶဘာသာဝင္အေပါင္းတို႔၏ ဘာသာေရး
ကိစၥႏွင့္စပ္လ်ဥ္းလ်က္ အေရးၾကီးေသာ အျမတ္ဆံုးေနရာဟုေခၚရေပမည္။
ဘာသာၾကီး ၄-ဘာသာႏွင့္အျမတ္ဆံုးေနရာ ၄-ရပ္
ကမၻာေပၚတြင္ ဗုဒၶဘာသာ၊ ဟိႏၵဴဘာသာ၊ ခရစ္ယာန္ဘာသာႏွင့္ အစၥလာမ္ဘာသာဟူ၍
ဘာသာၾကီး ၄-ခုရွိရာ ဟိႏၵဴဘာသာဝင္တို႔အဖို႔ ဗာရာဏသီ၊ အယုဒၶယ၊ ၿဗိႏၵာဗန္၊ ဟရိဒြာရာႏွင့္ မထူရာၿမိဳ႕တိို႔
သည္ အျမတ္ဆံုးေသာၿမိဳ႕မ်ားျဖစ္၍ ထိုၿမိဳ႕ၾကီးမ်ားရွိ ေက်ာင္းကန္ေစတီပုထိုး စေသာ ဘာသာေရးအေဆာက္အအံုမ်ားကို ဟႏၵိဴတို႕ကသာပိုင္ဆိုင္အုပ္ခ်ဳ
ပ္လ်က္ ရွိေလသည္။ ခရစ္ယာန္ဘာသာ၀င္တို႕၏အျမတ္ဆံုးေနရာမွာ ပါလက္စတိုင္းျပည္ ေဂ်ရုဆလင္ျမိဳ႕တြင္ရွိေသာ
ခရစ္ေတာ္ေယရႈကို ေမြးဖြားရာအရပ္ပင္ျဖစ္၍ ထိုေနရာကိုလည္း ခရစ္ယာန္တို႕ကသာ
သေဘာက်စီမံအုပ္ခ်ဳပ္လ်က္ရွိေ
လသည္။ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္တို႕၏ အျမတ္ဆံုးေသာေနရာမွာ အလာသခင္၏တမန္ေတာ္မိုဟာမက္ကို ေမြးဖြားရာအရပ္ျဖစ္ေသာ အာရပ္ျပည္ရိွ မကၠာျမိဳ႕ႏွင့္၄င္း၏သခၤ်ဳိင္း ရွိရာေမဒီနာျမိဳ႕တို႕ျဖစ္ေလသည္။ ထိုေနရာတို႕ကိုလည္း အာရပ္ျပည္သားမူဆလင္မ်ားကသာ
ပိုင္ဆိုင္အုပ္ခ်ဳပ္လ်က္ရွိေ
လသည္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္အေပါင္းတို႕၏အျမတ္ဆံ
ုး အေရးၾကီးဆံုးေသာ ေနရာကား ဗုဒၶဘုရား၏ပြင့္ေတာ္မူရာႏွင့္
သတၱဌာနတည္ရာျဖစ္ေသာ
မဟာေဗာဓိေခၚ ဗုဒၶဂယာျမိဳ႕ပင္ ျဖစ္ေတာ့သည္။
ေၾကကြဲဖြယ္ေကာင္းေသာ ဗုဒၶဂယာ
ဤေရြ႕ဤမွ်ပင္အထြတ္အျမတ္ဆံုးျဖစ္
ေသာ္လည္းဗုဒၶဘာသာ၀င္မဟုတ္သူ၊ ဗုဒၶရန္သူၾကီးတစ္ဦးကပုိင္ဆိုင္ထာ
းျခင္းေၾကာင့္၀မ္းနည္းေၾကကြဲဖြယ္ရာေတြ႕ျမင္
ရသည္ကား…
၁။ ေစတီပုထိုးစသည္တို႕မွာ ေနာက္ေဖးအိမ္သာတမွ် ညစ္ပတ္လ်က္ရွိျခင္း။
၂။ ဖူးေျမာ္သူတို႕အား သမာဓိမရႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ရာေထာင္မကေသာ
သူေတာင္းစားမ်ားကလာေရာက္ကာ ဆူဆူပူပူေတာင္းခံၾကျခင္း။
၃။ ဗုဒၶ၀ါဒႏွင့္ဆန္က်င္ဘက္ျဖစ္ေသာ ဟိႏၵဴမဟာေဒ၀လိင္ရုပ္ၾကီးတစ္ခုကိ
ု
ေစတီေတာ္ၾကီးေအာက္ထပ္ရွိ ရုပ္ပြားေတာ္ေရွ႕၌ခ်ထားျခင္း။
၄။ ဆြမ္းေတာ္ကပ္၊ ဆီမီးပူေဇာ္ေသာအခါ ဆုေတာင္းလို႕ မဆံုးမီမွာပင္
အလစ္၀င္သုတ္ေလ့ရွိျခင္း။
၅။ မုဥၥလိႏၵာေရအိုင္ေတာ္၌ ေရခ်ိဳးျခင္း၊ ညစ္ပတ္ေသာအ၀တ္မ်ားကို
ဖြတ္ေလွ်ာ္ျခင္း၊ မစင္ေဆးျခင္း။
၆။ ေစတီ၊ ပုထိုးပ်က္မ်ားမွ အုတ္ေက်ာက္မ်ားျဖင့္ အိမ္ေဆာက္ျခင္း၊
ဆင္တင္းကုတ္၊ ျမင္းတင္းကုတ္ႏွင့္ မစင္အိမ္သာလုပ္ျခင္း။
ဤကဲ့သို႕ယုတ္မာေသာညစ္ပတ္ပံုမ်ား
ကို ေတြ႕ျမင္ၾကေသာ
ကၽြႏ္ုပ္ႏွင့္တကြဗုဒၶဘာသာ၀င္အေ
ပါင္းတို႕သည္ဤမွ်မြန္ျမတ္ေသာေ
နရာေတာ္ကို
ဘာသာျခားလက္တြင္းမွ မိမိတို႕လက္၀ယ္ေရာက္ရွိလာေအာင္
ၾကိဳးစားအားထုတ္သင့္လွေပသည္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္အေပါင္းတို႕၏
အမြန္ျမတ္ဆံုးေသာဗုဒၶဂယာကို ဗုဒၶဘာသာတို႕ကသာ ပုိင္ဆိုင္ရမည္ဟု
ေတာင္းဆိုခဲ့ေသာ္ မည္သူ၊ မည္၀ါကမွ တရားနည္းလမ္းမက်ဟု
ေ၀ဖန္ႏိုင္မည္မဟုတ္ေပ။ ဤတြင္ ကၽြႏ္ုပ္သည္ ဤစာအုပ္ကိုဖတ္သူတိုင္း
သိရွိၾကေစရန္ ဗုဒၶဘာသာပိုင္မဟုတ္ေသာ အိႏိၵယျပည္စတိတ္မင္းသတင္းစာ၌
ေ၀ဖန္ေရးသားထားသည္ကို ေရးသားေဖာ္ျပလိုက္ပါအံ့။
Statement of object and reasons
The Maha Bodhi Temple at Buddhagaya is most Sacred Shrine of Buddhist
World, as it stands on the spot where Lord Buddha attained Supreme
Wisdom. It is to the Buddhist what Macca is to the Muslim, Ayodhya to
Hindu and Jerusalem to Christian. It is in the hands of a
non-Buddhist, the Saivite Mahanth of Buddhagaya. For many years past
the Buddhists have been greaty dissatisfied with his management of the
temple and temple Land. They have expressed their strong desire to
have them restored to their control. The desire is but natural and
this bill is intended to make provision for the better management of
the temple and temple Land and for their restoration to the Buddhist
of India, Burma and Ceylon without prejudice to the right of Hindus to
worship the image of Buddha in the temple and to offer Pinda at the
Bodhi Tree to the north of the temple.
ဥပေဒျပဳရျခင္း အေၾကာင္းရင္းခံေဖာ္ျပခ်က္
ဗုဒၶဂယာၿမိဳ႕တြင္ တည္ရွိေသာ မဟာေဗာဓိေစတီေတာ္ျမတ္၏ေနရာ တြင္
ဗုဒၶဘုရားရွင္သည္ သဗၺညဳတေရႊဉာဏ္ေတာ္ကို ရရွိေတာ္မူသျဖင့္ ကမၻာေပၚရွိဗုဒၶဘာသာဝင္တစ္ရပ္လံုးတို႕အတြက္ အျမတ္ဆံုးေသာေနရာ ျဖစ္ေပသည္။
မြတ္ဆလင္မ်ားအဖို႔ မကၠာၿမိဳ႕၊ ဟိႏၵဴမ်ားအဖို႔ အယုဒၶယၿမိဳ႕၊
ခရစ္ယာန္မ်ားအဖို႔ ေဂ်ရုဆလင္ၿမိဳ႕တို႔သည္ အျမတ္ဆံုးျဖစ္ဘိသကဲ့သို႔
ဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားအဖို႔ ထိုေနရာသည္ အျမတ္ဆံုးျဖစ္ေပသည္။ ထိုေစတီ
ႏွင့္ေျမမွာ ဗုဒၶဘာသာတို႔အဖို႔မည္မွ်ပင္ အျမတ္ဆံုးျဖစ္ေစကာမူ
ဗုဒၶဘာသာမဟုတ္သူသီဝဂိုဏ္းဝင္
မဟန္႔၏လက္ထဲ၌က်ေရာက္ေနမႈေၾကာင့္
ဗုဒၶဘာသာဝင္အေပါင္းတို႔မွာ သူ၏ျပဳျပင္မႈစီမံပံုတို႔ကို မ်ားစြာပင္
မႏွစ္ၿခိဳက္ႏိုင္ပဲ ရွိခဲ့ေလသည္။ သူတို႔သည္ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္စီမံခြင့္
ရရွိဖို႔ရာ ထက္သန္ေသာ သေဘာဆႏၵမ်ားကို ေဖာ္ျပခဲ့ေလျပီ။ ဤသေဘာတရားမွာ အထူးသဘာဝက်လွေပသည္။ ၎ျပင္ ဥပေဒၾကမ္းသည္ ဗုဒၶဂယာေစတီေတာ္ၾကီးကို ျပန္လည္ျပင္ဆင္ေရးႏွင့္ေစတီေတာ္ အထဲရွိ
ဟိႏၵဴတို႔ရုပ္ပြားေတာ္ကို ကိုးကြယ္မႈႏွင့္ေဗာဓိပင္ေျခရင္း
တြင္ ဆြမ္းေတာ္ကပ္မႈတို႔ကို မထိခိုက္ေစပဲ
အိႏၵိယ-ျမန္မာႏွင့္သီဟိုဠ္ဗုဒၶ
ဘာသာတို႔ကသာ အုပ္ခ်ဳပ္ထားရန္ ရည္ရြယ္ေလသည္။
ဤေစတီေတာ္ႀကီးကို သာသနာ့သကၠရာဇ္ ၂-ရာစုေလာက္က မဂဓေနျပည္ေတာ္ႀကီးကို
စိုးစံေတာ္မူေသာဗုဒၶဘာသာမင္းတို႔သည္ လက္ရွိေစတီေတာ္ႀကီးကို
ေဆာက္လုပ္ခဲ့ေၾကာင္းႏွင့္ေဖာ္ျပထား၏။ အခ်ိဳ႕ေသာပညာရွင္မ်ားကမူ ခရစ္၅-ရာစုေလာက္မွာ ဤေစတီႀကီးကို ေဆာက္ကာနင္ဂန္၏ (Archaeological report of Bihar) ေခၚေသာစာအုပ္တြင္ ဤသို႔ေရးသားထားေလ၏။
ဤေစတီေတာ္ကို အေသာကမင္းတရားသည္သာလွ်င္ ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းခဲ႔သည္ဟု
ဆိုႏိုင္စရာအေၾကာင္းရွိ၏။ အေၾကာင္းမွာမူကား ကြ်ႏု္ပ္တို႕သည္
ဤေစတီေတာ္ႀကီးကုိ အမိန္႕အရတူးေဖာ္ခဲ႔စဥ္က ရရွိခဲ႔ေသာေက်ာက္စာအခ်ိဳ႕တြင္
အေသာကမင္းတရားႀကီးသည္ ဤေစတီကို ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္း၍
သာဓုအႏုေမာျပဳခဲ႔ေၾကာင္းကုိ ပါရွိရကား ဤသာဓကျဖင့္ ေစတီဒါယကာကို
အေသာကမင္းတရားႀကီးဟု မွတ္ယူရေပမည္။
(မဟန္႔ဂီရိဆိုသူမွာဗုဒၶဂယာေစတီေတာ္ႀကီးကို လက္ရွိပိုင္ဆိုင္ထားသူျဖစ္၍ ပစၥည္းပစၥယ အရာတြင္ေစာ္ဘြားတစ္ေယာက္မွ် ၾကြယ္ဝေနေသာ ဟိႏၵဴရေသ့ႀကီး ျဖစ္သည္။)
မစၥတာမာတင္၏အဆို (Martin's Eastern India) ေခၚမာတင္၏အေရွ႕အိႏိၵယေခၚစာအုပ္ တြင္ ေရးသားထားျပန္သည္မွာ လက္ရွိ မဟန္႔၏ဘိုးေဘးမ်ားျဖစ္ၾကကုန္ ေသာ ကြယ္လြန္သူ
မဟန္႔တို႔သည္ ယခုအခါ နန္းေတာ္တမွ် ႀကီးက်ယ္ လ်က္ရွိေသာ
ေက်ာင္းႀကီးေနရာတြင္ ခရစ္ ၁၅၉၀-ျပည့္ႏွစ္က ေက်ာင္း ငယ္တစ္ေဆာင္ကို
စတင္ေဆာက္လုပ္ကာ ေနထိုင္သြားၾကေလသည္။ ထိုစဥ္အခါတုန္းက ေစတီေတာ္ႀကီးမွာ
ခ်ဳံႏြယ္အထပ္ထပ္ရစ္ပတ္ထားျခင္း ေၾကာင့္ ေတာႀကီးသဖြယ္ ဆိတ္ၿငိမ္လ်က္ရွိေလသည္။ ထိုေက်ာင္းငယ္ သည္ ေစတီေတာ္ႀကီးမွ ကိုက္ ၄၀၀၀ ခန္႔ကြာေဝးေလသည္။ မဟန္႔တို႕ သည္ ထိုစဥ္အခါမွစ၍ ေဗာဓိမ႑ေနရာေတာ္ကိုအပိုင္ခံလာၾကသည္ဟု ဆို၏။ မစၥတာမာေလ၏ဘေဂၤါဒိစႀတိတ္ဂဇက္တီယာ၌ ဤသို႔ေရးသား
ထားျပန္၏။
